ميزان فلزات سنگين در عضله ماهيان كفشك زبان گاوي (Cynoglossus arel) و سنگسر معمولي (Pomadasys kaakan) در سواحل بوشهر، شمال خليج فارس

زمينه و هدف: رشد جمعيت و آلودگي‌هاي ناشي از تخليه انواع فاضلاب‌هاي شهري، صنعتي و كشاورزي، شيرابه محل‌هاي دفن زباله و روان آب‌هاي سطحي سبب افزايش آلودگي منابع آب مي‌گردند. ورود فلزات سنگين به محيط زيست به ويژه بوم‌سازگان آبي به علت ورود به زنجيره غذايي و به خطر افتادن سلامت انسان، يكي از نگراني‌هاي جامعه است. اين مطالعه به منظور تعيين ميزان فلزات سنگين در عضله ماهيان كفشك زبان گاوي (Cynoglossus arel) و سنگسر معمولي (Pomadasys kaakan) در سواحل بوشهر، شمال خليج فارس انجام شد. روش بررسي: اين مطالعه توصيفي روي 20 قطعه ماهي كفشك زبان گاوي و 20 قطعه ماهي سنگسر معمولي از 3 ايستگاه ساحلي استان بوشهر شامل دير، ديلم و بندر بوشهر طي بهار سال 1401 انجام شد. نمونه‌ها به طور تصادفي از بازار ماهي انتخاب شدند و پس از عمليات آماده‌سازي، زيست‌سنجي و هضم عضله ماهي توسط اسيد نيتريك غليظ، اندازه‌گيري غلظت فلزات سنگين نيكل، روي، مس، سرب و كادميوم (ميكروگرم در گرم) بافت عضله با دستگاه ICP-OES انجام شد. سپس ميزان غلظت عناصر در بافت عضله ماهي به منظور مصارف انساني با استانداردهاي بين‌المللي (FAO، WHO، FDA، NHMRC و UKMAFF) مقايسه و طبق روش آژانس حفاظت محيط زيست آمريكا براي مصرف ماهي، برآورد جذب روزانه و شاخص‌هاي خطر فلزات سنگين محاسبه گرديد. يافته‌ها: شاخص پتانسيل خطر براي هر دو گونه كمتر از يك به دست آمد. جذب روزانه و هفتگي ماهي كفشك زبان گاوي (روي مس نيكل سرب كادميوم) و ماهي سنگسر معمولي (مس روي نيكل سرب كادميوم) تعيين شد. ميانگين غلظت فلزات سنگين نيكل، روي، مس، سرب و كادميوم در بافت عضله گونه‌هاي مورد مطالعه به ترتيب 1.88±0.07 ، 27.16±8.11 ، 11.55±4.12 ، 1.14±0.06 ، 0.19±0.03 ميكروگرم در گرم تعيين شدند. بيشترين مقادير فلزات مورد مطالعه در آبزيان به ترتيب روي مس نيكل سرب كادميوم بود. غلظت فلزات در نمونه‌هاي آناليز شده در مقايسه با استانداردهاي بين‌المللي پايين‌تر بود. نتيجه‌گيري: غلظت فلزات در ماهيان كفشك زبان گاوي و سنگسر معمولي از نظر مسموميت، براي مصارف انسان قابل قبول ارزيابي شد. همچنين ميزان پتانسيل خطرپذيري و شاخص خطر براي بيماري‌‎هاي غيرسرطاني در بالغين و كودكان در بافت عضله ماهي كمتر از 1 به دست آمد و مصرف اين آبزيان هيچ مشكلي براي سلامت انسان ايجاد نمي‌كند.