بررسي تنوع ژنتيكي و گزينش همزمان عملكرد بذر و علوفه در ژنوتيپ‌هاي منتخب دو گونه علف باغ (Dactylis glomerata) و علف پشمكي (Bromus inermis)

خشكي يكي از مهمترين تنش‌‌هاي غير‌‌زيستي محدود كننده بقاء، رشد و توليد گياهان در بسياري از مناطق جهان است. حدود يك سوم زمين‌هاي كشاورزي دنيا در مناطق خشك و نيمه خشك واقع شده‌اند كه ايران نيز جزء همين مناطق است. از اين رو نياز به اصلاح ارقام داراي سازگاري بالا و نياز آبي پايين به شدت احساس مي‌شود. اين مطالعه به‌منظور ارزيابي تحمل به خشكي ژنوتيپ‌هاي علف باغ و علف پشمكي، بررسي ارتباط بين عملكرد بذر و عملكرد علوفه و انتخاب همزمان ژنوتيپ‌هاي برتر انجام شد. در اين مطالعه، تعداد 36 ژنوتيپ منتخب از جوامع حاصل از پلي‌كراس در هر يك از دو گونه به صورت كلوني تكثير شده و تحت شرايط بدون تنش و تنش خشكي طي سال‌هاي 1393 و 1394در مزرعه آموزشي دانشگاه صنعتي اصفهان مورد ارزيابي قرار گرفتند. در هر دو گونه مورد مطالعه تنوع ژنتيكي قابل ملاحظه‌اي در بين ژنوتيپ‌ها از نظر عملكرد بذر و اجزاي آن مشاهده شد كه نشان‌دهنده پتانسيل بالا براي بهبود اين صفات از طريق انتخاب هدفمند در برنامه‌هاي اصلاحي مي‌باشد. تنش خشكي آثارمنفي روي عملكرد بذر و اجزاي آن داشت و موجب كاهش تنوع ژنتيكي اكثر صفات شد. اكثر صفات مورد مطالعه در هر دو گونه مورد بررسي از وراثت‌پذيري نسبتاً بالايي برخوردار بودند و بنابراين بهبود اين صفات از طريق انتخاب دوره‌اي امكان‌پذير است. همبستگي بالا و معني‌دار بين عملكرد بذر و عملكرد علوفه در هر دو گونه مورد بررسي نشان داد كه امكان انتخاب همزمان براي عملكرد بذر و علوفه در هر دو شرايط بدون تنش و تنش خشكي وجود دارد. با اين وجود، شدت همبستگي در گونه علف باغ نسبت به علف پشمكي بالاتر بود. در هر دو گونه و در هر دو محيط بدون تنش و تنش خشكي ژنوتيپ‌هاي برتر از نظر عملكرد بذر و علوفه شناسايي شدند. اين ژنوتيپ‌ها مي‌توانند به‌عنوان والدين برتر براي ايجاد جمعيت‌هاي ژنتيكي، به‌منظور بهبود همزمان عملكرد بذر و عملكرد علوفه در برنامه‌هاي آتي و ايجاد واريته‌هاي ساختگي مورد استفاده قرار گيرند.