مطالعه كيفي تضادهاي اجتماعي مرتبط با دين (ميدان مطالعه: استان كردستان)

دين بر آن است كه نقش خود را به عنوان عامل وحدت بخش ايفا كند در حالي كه باورهاي ديني و مذهبي گاه منجر به رفتارهاي ضد اجتماعي و تنش زا مي‌شود. پژوهش حاضر به بررسي تضادهاي اجتماعي مبتني بر دين در نيم قرن اخير در استان كردستان مي‌پردازد و چگونگي نقش دين در تضعيف يا تشديد تضادهاي اجتماعي را مورد مطالعه قرار مي‌دهد. اميل دوركيم، مرتون و پاسونز  نقش انسجام بخشي به دين مي‌دهند و كاركرد دين را محفاظت از جامعه مي‌دانند. از سوي ديگر ماركسيست‌ها معتقدند كه دين نه تنها تضادهاي اجتماعي را از بين نمي‌‌برد، بلكه آن را تشديد مي‌كند. پژوهش حاضر از رويكرد برساخت گرايانه و روش‌هاي تاريخي كتابخانه‌اي و تاريخ شفاهي و قوم نگاري استفاده كرده و با ابزار اسنادي مانند كتاب، روزنامه و مصاحبه با افراد آگاه، تجربيات زيسته جامعه را بر اساس نظريات موجود مورد مطالعه قرار داده است. بر اساس يافته‌ها تضادها در كردستان گاهي بين فردي گاه بين فرقه‌اي، گروه‌هاي مذهبي يا سكولار بوده است. گاهي اين تضادها به صورت فكري و گاه به صورت فيزيكي و نيروهاي قهري، در بلند مدت يا كوتاه مدت تقويت يا تضعيف شده است. نتايج حاكي از آن است كه در جامعه مورد پژوهش دين به هفت شيوه بر تضادهاي اجتماعي تأثير مي‌گذارد. از آن ميان در يك مورد دين انعكاس دهنده‌ي تضاد، در سه مورد از بين برنده، پوشاننده و تضعيف كننده‌ي آن و در سه مورد ديگر منشأ، تقويت كننده و تداوم بخش تضادهاست.