ارزيابي سطوح حس مكان در بناهاي تاريخي و تأثير آن در ماندگاري آثار تاريخي- فرهنگي

حس‌مكان برآيند پيوند معنايي انسان و مكان، در پايداري و ماندگاري آثار تاريخي-  فرهنگي از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. استمرار حضور، مشاركت و فعاليت‌ در بناها و آثار تاريخي-فرهنگي، برآمده از اين حس است. امروزه جايگاه حس‌مكان و سطوح مختلف آن در بناهاي تاريخي به قدر كافي مورد توجه قرار نگرفته است. تضعيف حس مكان مسئله‌اي است كه بناهاي تاريخي با آن مواجه هستند و موجب كمرنگ شدن تعامل ميان مخاطب و مكان و عدم رضايتمندي از مكان در مقايسه با گذشته مي‌شود كه در پايداري و استمرار  بناهاي تاريخي تأثير معكوس دارد. پژوهش حاضر در پي پاسخ به اين سؤال اصلي كه كدام‌يك از سطوح حس مكان در تيمچه‌هاي تاريخي از نظرگاه كسبه داراي بالاترين اهميت است؟ و با هدف تبيين رابطه بين سطوح مختلف حس مكان و رتبه‌بندي آن در تيمچه‌هاي تاريخي بازار تبريز انجام‌شده است. اين پژوهش از لحاظ هدف كاربردي و براساس ماهيت كمي است. نتايج حاصل از آزمون همبستگي اسپيرمن بيانگر اين است كه از نظر كسبه مستقر در تيمچه‌هاي مختلف، بيشترين ميزان همبستگي متعلق به فداكاري براي مكان با ضريب همبستگي 950/0 است. با توجه به يافته‌هاي حاصل از رتبه‌بندي سطوح حس‌مكان براساس آزمون فريدمن، ميانگين شاخص حضوردرمكان 26/4 برآورد شد و همچنين ميانگين دل‌بستگي به مكان 97/3، تعلق به مكان 07/4 و فداكاري براي مكان نيز 67/4 ارزيابي شد؛ در واقع از بين شاخص‌هاي حس مكان، شاخص فداكاري براي مكان داراي بيشترين ميزان است و در مرتبه بعد شاخص حضورپذيري مكاني، اهميت بالاتري دارد كه به‌منظور حفظ و تداوم آن‌ها در بناهاي تاريخي در راستاي ماندگاري آثار تاريخي- فرهنگي بايد موردتوجه قرارگيرد.