مفهوم پردازي جنبش‌هاي محيط زيستي پيراموني در ايران

برخلاف تصور رايج كه خاستگاه حركت هاي زيست محيطي را طبقه متوسط شهري مي داند تجربه هاي تاريخي متفاوت نشان مي دهد كه اين تصور از محيط زيست گرايي بسيار محدود است و چنين جنبش هايي ممكن است در وضعيت هاي جغرافيايي غيرشهري و پيراموني يا از درون طبقات و گروه هاي اجتماعي مختلف غير از طبقه متوسط نيز ظهور كنند. يكي از دلايل  آن هم اين است كه ساختارهاي پيرامون سازِ دولت و سرمايه بيشترين حجم تخريبات زيست محيطي را در مناطق پيراموني انجام مي دهند و جديترين تهديدهاي محيط زيستي نيز متوجه همين مناطق و گروه هاي اجتماعي ساكن در آن ها است. بنابراين جنبش هاي محيط زيستي در اين وضعيت ها بيش از هر جاي ديگري با زندگي و سياست درهم تنيده اند و شرايط امكان ظهور نيز دارند. در اين مقاله با مرور پژوهش هاي تجربي مربوط به موضوع جنبش هاي محيط زيستي در ايران نشان داده شد كه اغلب اين پژوهش ها بر كلان شهرهاي مركز ايران متمركز بوده اند، از اين رو در قالب رويكردهاي جريان اصلي و رايج قرار مي گيرند و نتايج آن ها كمك چنداني به توضيح محيط زيست گرايي در پيرامون ايران نمي كند. موارد معدودي از پژوهش ها نيز  وجود دارند كه اگرچه برخي از نتايج آن ها  براي پژوهش حاضر قابل پذيرش بود اما به دليل فقدان چهارچوب مفهومي براي توضيح محيط زيست گرايي در پيرامون كه هدف اين مقاله است مورد نقد قرار گرفته اند. در ادامه با خوانشي تلفيقي از نظريه هاي مركز-پيرامون، محيط زيست گرايي فرودستان و جنبش هاي اجتماعي جديد چند مفهوم اساسي مانند «استعمار داخلي»، «محيط زيست گرايي فرودستان»، «اكوناسيوناليسم»، «شيوه دروني كنش» و «شيوه بيروني كنش» معرفي و به طرزي نظرورزانه و با الهام از رويكرد «تعيّن چند بعدي» آلتوسر  صورت بندي شده است. بر اين اساس براي تبيين عوامل ساختاري و بسترهاي ظهور محيط زيست گرايي در پيرامون ايران با تاكيد بر كردستان يك چهارچوب مفهومي متشكل از مفاهيم فوق پيشنهاد شده است.