كاربرد ضمير فاعلي در گونه فارسي گفتاري و نوشتاري معيار؛ مقايسه‌اي پيكره‌بنياد

فارسي، زباني ضميرانداز است و حذف ضمير در نقش فاعل را مجاز مي‌شمارد. در اين پژوهش كاربرد ضمير فاعلي در دو گونه فارسي گفتاري و نوشتاري معيار با هم مقايسه شده است. داده‌هاي گفتار طبيعي فارسي از پيكره گفتاري هم‌بام، مصاحبه‌هاي تاريخ شفاهي (هاروارد و آرته‌باكس) و مذاكرات مجلس شوراي اسلامي (دوره هشتم)، و داده‌هاي نوشتاري از پيكره وابستگي نحوي برگرفته شده است. با استفاده از روش‌هاي پيكره‌بنياد، كاربرد ضمير فاعلي در گفتار و نوشتار فارسي بررسي شد و نتايج به‌دست‌آمده از مقايسه آن‌ها نشان داد كه به‌طوركلي ميزان كاربرد ضمير در اين دو گونه اختلاف درخور توجهي با هم ندارد؛ اما در جمله‌هاي فاعل‌آغازيِ گونه گفتاري بيش از نيمي از ضماير در نقش فاعل آمده كه در گونه نوشتاري اين تعداد برابر با يك‌سوم كل ضميرها است. اين امر نشان‌دهنده آن است كه گويشور هنگام صحبت‌كردن در اكثر موارد از ضمير فاعلي براي تأكيد استفاده مي‌كند. همچنين ضميرهاي اوّل‌شخص در هر دو گونه بيشتر از ساير ضميرها به ‌كار برده شده‌ است كه رابطه مستقيم بين ميزان ظهور ضمير فاعلي و مؤكدبودن آن را تأييد مي‌كند.