معماري اسلامي آناتولي در دورۀ گذار: استمرار و تحول در معماري اميرنشين‌هاي تركمن

با آغاز دورۀ موسوم به اميرنشين‌هاي تركمن در آناتولي، معماري اسلامي اين منطقه نيز دورۀ متفاوتي را تجربه كرد. مي‌توان از تحولات معماري اين دوره به مثابه دورۀ گذار ياد كرد. به‌رغم اينكه سبك معماري به‌جاي مانده از عهد سلاجقۀ روم، به شكلي رايج در بناي آثار و ابنيه استفاده مي‌شد، اما به‌تدريج تغييراتي ملموس در معماري برخي اميرنشين‌هاي تركمن پديدار شد. نكتۀ قابل توجه در اين تغييرات در اميرنشين‌هاي آناتولي مركزي ازجمله قره‌مانيان، چندان چشمگير نبود، اما در اميرنشين‌هاي غرب آن مانند آيدين و منتشا نوآوري‌هاي ملموسي در معماري به ‌وقوع پيوست. ازاين‌رو، پژوهش حاضر بر آن است تا با بررسي  معماري اسلامي اين دوره از تاريخ آناتولي اسلامي و ترسيم ويژگي هاي آن، تحولات صورت گرفته را تبيين نمايد. يافته هاي مقاله نشان مي‌دهد كه، اگرچه سبك‌ معماري مسجد و مدرسه در شهرهايي مانند قونيه، مغنيسيا (مانيسا)، ارمناك و تيره، مبتني بر سبك معماري دورۀ سلجوقيان بود، اما در اميرنشين هاي تركمن غرب آناتولي، با وجود استمرار ويژگي‌هاي كلي سبك دوره پيشين، معماران اين دوره تغييراتي مانند افزايش مساحت زير گنبد در بناها و مساجد را به ‌انجام رسانده‌اند. بر اين اساس، مي‌توان از معماري دورۀ ملوك‌الطوايفي اميرنشين‌هاي تركمن به واسطۀ ويژگي‌ استمرار و تحول در معماري اين منطقه، به عنوان حلقۀ وصل معماري دو دورۀ مهمِ تاريخي سلجوقيان و عثمانيان در آناتولي ياد كرد.