آسيب‌شناسي صادرات صنايع‌دستي ايران در شرايط تحريم

ارزش‌هاي هنري و فرهنگي در كنار ارزش افزودۀ زياد و ارزآوري بالا، صنايع‌دستي را به يك كالاي ايدئال صادراتي تبديل مي‌كند. مقالۀ‌ حاضر با هدف كمك به وضعيت نابسامان صادرات صنايع‌دستي، براي آسيب‌شناسي و شناخت مشكلات صادرات صنايع‌دستي ايران در شرايط تحريم و پيشنهاد راه‌حل‌هايي براي رفع و بهبود آنها شكل گرفته است. اين پژوهش كيفي و توصيفي‌تحليلي است كه با هدف كاربردي نگارش شده و براي جمع‌آوري داده‌ها از مطالعات كتابخانه‌اي و روش ميداني به‌شكل مصاحبه‌هاي نيمه‌ساختاريافته استفاده شده و روش تحليل آن، روش مضمون (تماتيك) است. حوزۀ ميدان پژوهش شامل توليدكنندگان، صادركنندگان و مسئولان صنايع‌دستي است كه با توجه به سطح اشباع داده، با روش نمونه‌گيري هدفمند بر اساس موارد بارز ۱۰ نفر براي مصاحبه و ۱۰ مصاحبۀ چاپ‌شده در جرايد انتخاب شده‌اند. بر اساس يافته‌ها بزرگ‌ترين آسيب‌هاي صادرات صنايع‌دستي ايران در 4 مضمون اصلي «تحريم‌هاي داخلي عليه صنايع‌دستي»، «دردسرهاي تحريمي»، «بازرگاني حلقۀ گم‌شدۀ صادرات» و «دوگانۀ سنتي و مدرن» خلاصه شده‌ است. مشكلات در مضمون اول به سه گروه مديريت ضعيف، قانون‌گذاري به‌مثابۀ تحريم و ضعف نهاد متولي تقسيم مي‌شود. در مضمون دوم به تأثيرات مستقيم و غيرمستقيم تحريم‌هاي خارجي در دو گروه نيمۀ پر ليوان تحريم و نيمۀ خالي آن و در مضمون سوم به آثار فقدان وجود بازرگانان متخصص در پنج مضمون فرعي بازرگان، خريدار، اصل بقا در بازار، فروش مجازي و غفلت از برندسازي و تبليغات توجه شده است. در نهايت مضمون چهارم نگاهي دارد به شخصيت هنرمند و محصول توليدي او در كشمكش دوگانۀ سنتي و مدرن. يافته‌هاي اين پژوهش مي‌تواند براي نهادهاي تسهيلگر صادرات صنايع‌دستي و شركت‌هاي صادراتي مفيد باشد.