واكاوي همبستگي الگوي زماني- مكاني خشكي و شاخص توفان گردوغبار در مناطق خشك استان سمنان (ايران)

پديده گردوغبار خطرهاي فراواني را براي جامعه بشري داشته و اهميت ويژه‌اي براي ساكنان ايران دارد. پژوهش‌گران مختلف از زواياي متفاوت اين پديده را مورد مطالعه قرار داده‌اند و از نظر اهميت موضوع و مخاطرات ناشي از آن، هم‌چنان در صدر موضوع‌هاي مورد علاقه پژوهش‌گران در سراسر جهان قرار دارد. هدف از پژوهش حاضر نيز استفاده از شاخص DSI در ارزيابي و پهنه‌بندي توفان‌هاي گردوغباردر استان سمنان است. در اين تحقيق توزيع زماني توفان‌هاي گردوغباراستان سمنان با درنظرگرفتن شرايط آب و هوايي و ميانگين سرعت باد غالب منطقه مورد مطالعه در طي سال‌هاي 2003 تا 2017 در پنج ايستگاه سينوپتيك مورد بررسي قرار گرفت. همگن بودن پارامترهاي اقليمي و شاخص‌هاي توفان ريزگرد و روند اين دو متغير با استفاده از رگرسيون خطي در محيط نرم‌افزار SPSS محاسبه گرديد و پس از بررسي روند تغيير شاخص يونپ، اطلاعات حاصل در محيط نرم‌افزار ArcGIS پهنه‌بندي شد. نتايج اين مطالعه نشان داد كه در طي دوره آماري مورد بررسي، شاخص DSI هم‌زمان با افزيش شدت خشكي افزايش يافته است درحالي‌كه همبستگي آن با شاخص خشكي طي دوره 15 ساله در سطح اطمينان 95 درصد معني‌دار نبوده است. نقشه پهنه‌بندي شاخص DSI نشان داد كه شهرستان شاهرود و دامغان از شاخص توفان گردوغبار بالاتري نسبت به ساير مناطق برخوردار هستند. هم‌چنين هم‌خواني به نسبت مناسبي بين شاخص DSI و خشكي در منطقه وجود دارد به‌طوري‌كه هرگاه دوره تري بوده، مقدار DSI به دنبال آن كاسته شده و هرگاه دوره خشكي بوده، مقدار شاخص گردوغبار افزايش يافته است.