شيوه‌هاي بازنمايي معماري در نگارگري ايراني، مطالعه موردي نگاره‌هايي از دوره سلجوقي، ايلخاني، تيموري و صفوي

نگارگران به ويژه از دوره ي ايلخاني به بعد به بازنمايي فضاهاي معماري و شهري در نگاره ها پرداخته اند. شيوه بازنمايي فضا در اين نگاره ها در مقايسه با ژرفنمايي و سنتِ نقاشي غربي داراي زبان خاص و ويژه اي است. اغلب پژوهش هاي حيطه نگارگري ايراني به مباني فلسفي به خصوص حول مفهوم عالم مثال، يا شيوه هاي بازنمايي در قالب روش هاي تحليلي-زيبايي شناختي پرداخته اند. اين پژوهش را مي توان در زمره مطالعات تاريخي قرار داد كه با روش تحليلي-زيبايي شناسانه در پي كشف شيوه هاي بازنمايي معماري در آثار نگارگري ايراني است. در اين پژوهش چهل اثر نگارگري كه اغلب متعلق به دوره سلجوقي، ايلخاني، تيموري و صفوي هستند مورد بررسي قرار گرفته اند. يافته هاي تحقيق نشان مي دهد كه نگار ه ها از برهم نماييِ بازنماييِ نظام هاي مستقل معماري، منظر و رفتاري تشكيل مي شوند. هر يك از اين سه نظام بازنمايي، قواعد خاص خود را دارند. سه اصل كلي سازماندهي سطح نگاره شامل سازماندهي فضاي كلي با خطوط و قاب بندي، جزء فضاهاي مستقل و كلاژ آن ها، روايت فشرده فضايي (كلاژ واحدهاي فضايي) و افق رفيع، و سه قاعده بازنمايي سطوح شامل قواعد نمايش سطوح جانبي، قواعد نمايش كف و سطوح داخلي ايوان و نمايش درون و بيرون بنا از يافته هاي اين پژوهش هستند كه با تمركز بر نظام بازنمايي معماري حاصل گرديده است.