نقش مؤلفه‌هاي اصلي شكل‌گيري رهيافت رشد هوشمند در توسعۀ پايدار سكونتگاه‌هاي روستايي (مطالعۀ موردي: شهرستان جيرفت)

طرح مسئله- امروزه رهيافت رشد هوشمند نقش بسيار مهمي در توسعۀ پايدار روستايي دارد. اين رويكرد تلاش مي‌كند، كيفيت زندگي انسان‌ها را ارتقا دهد، درصدد پاسخگويي به مسائل و مشكلات اجتماعي- اقتصادي، زيست‌محيطي و كالبدي و راهگشاي مديريت روستايي براي استفادۀ بهينه از امكانات و حل معضلات روستايي است. درواقع رهيافت رشد هوشمند مسيري را براي برون‌رفت از ناپايداري و رسيدن به توسعۀ پايدار در نواحي روستايي فراهم مي‌كند. هدف- هدف اين پژوهش، بررسي وضعيت مؤلفه‌هاي رشد هوشمند در سكونتگاه‌هاي روستايي شهرستان جيرفت است. روش- داده‌هاي موردنياز با استفاده از پرسشنامه جمع‌آوري و براي تجزيه‌و‌تحليل از نرم‌‌افزارهاي مختلف استفاده شد. اين پژوهش بر پايۀ روش توصيفي – پيمايشي و ازنظر هدف، كاربردي است. براي گردآوري اطلاعات روش‌هاي اسنادي و ميداني به كار رفت. جامعۀ نمونۀ اين پژوهش، ساكنان 18روستاي بالاي 1000 نفر جمعيت شهرستان جيرفت از توابع استان كرمان است. در اين ‌بين، براساس فرمول كوكران، از بين 12131 خانوار، تعداد 261نفر انتخاب و با روش تصادفي از آنها نظرسنجي شد. براي دستيابي به اهداف پژوهش، از نرم‌افزارهاي‌ SPSS، AHP، GRA و GIS استفاده شد. نتايج- براساس نتايج به‌دست‌آمده از مدل ساختاري PLS، بعد حمل‌ونقل و ارتباطات (0.723) داراي بيشترين اثرگذاري بر شكل‌گيري رشد هوشمند در محدودۀ موردمطالعه بوده است. بعد از آن به‌ترتيب شاخص‌هاي بهبود بافت كالبدي، ارتقاي كيفيت محيطي، پايداري اجتماع محلي، پايداري اقتصاد محلي، ارتقاي كيفيت مسكن و تراكم و توسعۀ فشرده با 0.715، 0.707، 0.706، 0.704، 0.626 و 0.459 قرار مي‌گيرند. نتايج تحليل فضايي نشان‌دهندۀ آن است كه بيشترين ميزان رتبۀ سكونتگاه‌هاي روستايي به لحاظ بهره‌مندي از شاخص‌هاي رشد هوشمند متعلق به روستاهاي علي‌آباد، دولت‌آباد، دوبنه، حسين‌آباد دهدار، اسماعيلي سفلي و گلاب صوفيان سفلي و روستاهاي طرج، كنار صندل، نارجو و سغدر داراي كمترين رتبه به لحاظ بهره‌مندي از شاخص‌هاي رشد هوشمند است. به‌طور كلي نتايج ارائه‌شده نشان‌دهندۀ آن است كه رهيافت رشد هوشمند تأثير مثبت و معناداري در توسعۀ پايدار سكونتگاه‌هاي روستايي داشته است. نوآوري- در پژوهش حاضر براي اولين بار به موضوع مؤلفه‌هاي مؤثر بر شكل‌گيري رشد هوشمند در توسعۀ پايدار سكونتگاه‌هاي روستايي با استفاده از مدل‌هاي كاربردي توجه شده است.