تأثير سيل فروردين 1398 بر ريخت‌‌شناسي پيوندگاه مئاندري دو رودخانۀ دينور به گاماسياب با استفاده از مدل عددي SRH-2D

درك مورفوديناميك پيوندگاه رودخانه‌‌ها بخش مهمي از بررسي‌‌هاي ژئومورفولوژي رودخانه‌‌اي است كه با وقوع سيل فروردين 1398 شرايط مناسبي فراهم شد تا تغييرات فرسايش و رسوب ناشي از آن در پيوندگاه دو رودخانۀ دينور به گاماسياب سنجيده شود. با توجه به پيچيده‌بودن الگوي جريان و رسوب در اين محل و همچنين با افزايش ناگهاني اين دو پارامتر، شبيه‌سازي عددي سه بُعدي مقرون‌به‌صرفه نيست و مدل‌هاي تك‌بُعدي نيز به‌دليل بي‌توجهي به ماهيت سه‌بُعدي جريان عموماً با خطا همراه هستند؛ به‌همين‌دليل استفاده از مدل‌هاي دو بُعدي در صورت قابل‌قبول‌بودن خطاي آن مي‌تواند مفيد باشد؛ بنابراين در تحقيق حاضر از مدل SRH-2D براي بررسي تأثير سيل فروردين 1398 بر ريخت‌شناسي محل تلاقي رودخانۀ دينور به گاماسياب استفاده شد. براي بررسي تغييرات مورفولوژي منطقۀ مورد مطالعه، منطقه در دو مرحلۀ قبل و بعد از سيل، از نظر توپوگرافي نقشه‌برداري شد. همچنين براي بررسي عوامل مؤثر بر ريخت‌سنجي رسوبات بستر رودخانه‌ها و مشخص‌كردن قطر ذرات رسوب و ضريب زبري بستر آزمايش گرانومتري انجام گرفت. با توجه به اينكه مدل SRH_2D قابليت شبكه‌بندي را ندارد، مش موردنياز با استفاده از نرم‌افزار SMS تهيه شد و فايل خروجي مدل با فرمت TECPLOT ذخيره شد. نتايج اين تحقيق نشان داد در يك سيلاب با دورۀ بازگشت 35 سالۀ پيوندگاه رودخانۀ دينور به گاماسياب كه با زاويۀ 40 درجه به‌صورت مئاندري به داخل مئاندر اصلي وارد مي‌شود، فرسايش بستر در اوايل وقوع سيل در بخش پايين‌دست پيوندگاه به سبب به‌وجود‌آمدن ناحيۀ جريانات آشفتۀ آغاز شده و به‌تدريج به بخش‌هاي بالا گسترش مي‌‌يابد؛ در حالي كه رسوب‌گذاري كمي بعد از اوج سيلاب در محل ركود اتفاق مي‌‌افتد و با كاهش سيل باعث گسترش دماغه و در اواخر سيلاب توسعة جانبي قوس خارجي رودخانة گاماسياب مي‌‌‌‌شود.