شناسايي و تحليل پيشران‌‌هاي مؤثر بر توسعۀ پايدار روستايي با تأكيد بر كاربرد آينده‌پژوهي (مطالعۀ موردي: روستاهاي شهرستان مريوان)

هستۀ اصلي پارادايم پايداري به‌عنوان وجه وصفي توسعه و آرمان برنامه‌‌ريزان در جهان، بر تغيير و تحولات مستمر و درنتيجه آمادگي و واكنش در برابر آن‌ها استوار است. در هر منطقه‌‌اي؛ روندها، اتفاقات و عوامل كليدي كه از آن‌ها به‌عنوان پيشران ياد مي‌‌شود، وجود دارند كه در شكل‌‌گيري وضع موجود پايداري توسعه، اثرگذار بوده و مي‌‌توانند بر وضعيت آيندۀ شرايط پايداري توسعۀ منطقه نيز اثرگذار باشند. براين‌اساس، شناسايي و عكس‌‌العمل در برابر اين پيشران‌‌ها نيازمند اتخاذ روش مطالعه مبتني بر آينده‌پژوهشي است كه بتواند پيچيدگي‌‌ها و نحوۀ عملكرد آ‎ن‌ها را شناسايي، درك و تحليل كند. در اين راستا نيز، پژوهش كاربردي حاضر با روشي توصيفي-تحليلي و با رويكرد اكتشافي آينده‌‌نگرانه در پي شناسايي مهم‌ترين پيشران‌‌هايي است كه بر توسعۀ پايدار روستايي شهرستان مريوان استان كردستان، اثرگذار خواهند بود. بدين‌منظور، در ابتدا با بهره‌‌گيري از تكنيك دلفي و با حضور 22 نفر از متخصصان، كارشناسان و مسئولان كه به‌صورت هدفمند انتخاب شدند؛ عوامل اصلي شناسايي و سپس با بهره‌‌گيري از نرم‌افزار MicMac، روابط و نحوۀ اثرگذاري و اثرپذيري آن‌ها، پيشران‏هاي مؤثر مشخص شد كه درنهايت؛ نتايج نشان داد كه از ميان 44 عامل اصلي شناخته‌شده از مقياس ملي تا محلي؛ 14 عامل اصلي در ناحيۀ 1 يا اثرگذار، 12 عامل در ناحيۀ 2 يا دووجهي، 4 عامل در ناحيۀ تنظيمي، 5 عامل در ناحيۀ مستقل و 9 عامل نيز، در ناحيۀ خروجي صفحۀ پراكنش ماتريس تأثيرات، قرار گرفتند تا با اين شيوۀ پيچيدۀ توزيع، بتوان به وضعيت توسعۀ آيندۀ منطقه در مسير توسعۀ ناپايدار و مبهم، پي‏برد. در شكل‌‌گيري و تداوم اين وضعيت نيز به‌ترتيب؛ پيشران‌‌هاي تجمع‌‌يافته در شاخص‌‌هاي مديريتي-نهادي و اقتصادي، با بيشترين اثرگذاري عمل خواهند كرد. عوامل ناپايداركنندۀ تجمع‎يافته در شاخص مديريتي-نهادي كه به لحاظ كمّي نيز، بيشترين مقدار از پيشران‌‌هاي مؤثر بر ناپايداري توسعۀ روستاهاي منطقه را دربرمي‌‌گرفتند؛ به لحاظ كيفي نيز بيشترين نقش را در وضعيت مبهم توسعۀ منطقه دارا خواهند بود.