بررسي ادله و تأثير اصالت وجود در مسئلۀ ماهيت واجب‌الوجود

از ديرباز مسئلۀ ماهيت واجب‌تعالي در ميان كلمات فلاسفه و متكلمان به چشم مي‌خورد. عمدۀ متكلمان مثبت ماهيت و فلاسفه منكر آن بوده‌اند. هر دو گروه ادلۀ متعددي براي اثبات مدعاي خويش اقامه كرده‌اند كه بعضي از ادله بر مباني خاصي مبتني است. بررسي اين ادله نشان مي‌دهد تفسير و تبيين حقيقت وجود واجبي و ماهيت نقش مهمي در رسيدن به نتيجه در اين مسئله مي‌تواند داشته باشد. همچنين، توجه به لوازم ماهيت نيز مي‌تواند در نتيجۀ بحث مؤثر باشد. درصورتي‌كه ماهيت را تماماً به وجود وابسته بدانيم يا محدوديت را لازمۀ ماهيت بيان كنيم، استحالۀ ماهيت براي واجب‌تعالي ثابت است؛ اما اگر در هر دو مسئله خدشه شود، نمي‌توان ماهيت را از واجب نفي كرد. در اين نوشتار ادعاي اول ثابت و ادعاي دوم ناتمام دانسته شده است. البته ادلۀ اثبات ضرورت ماهيت براي واجب‌تعالي نيز ناتمام بوده و لذا، با توجه به اينكه ماهيت در اصل حقيقتش به وجود وابسته است و به‌هيچ‌وجه نمي‌تواند مقدم بر وجود باشد، ماهيت براي واجب‌تعالي ممتنع است.