بررسي خلاقيتِ رياضيِ دانش‌آموزانِ پايه‌ي دهم با استفاده از طرح مسأله‌ي باز پاسخ در موقعيت‌هاي ساختاريافته

Investigating of the mathematical creativity of tenth grade students using open ended problem posing in structured situations

زمينه: در بحث بُروز و ارتقاء خلاقيت، قطعاً فرايندهايِ محرك و پرورش‌دهنده‌ي خلاقيت و همچنين اندازه‌گيريِ خلاقيت، نقش مهمي ايفا مي‌كنند. به اعتقادِ بسياري از محققان آموزشِ رياضي، طرح مسأله‌ي رياضي و تدريس با رويكرد بازپاسخ، فرايندهايي مهم براي تحريك، رشد و سنجشِ خلاقيتِ رياضي به‌شمار مي‌روند. هدف: اين پژوهش بررسي و اندازه‌گيريِ خلاقيتِ رياضيِ دانش‌آموزان پايه‌ي دهم با استفاده از طرح مسأله‌ي بازپاسخ در موقعيت‌هاي ساختاريافته است. روش: پژوهش حاضر به روش توصيفي از نوع زمينه يابي انجام شده است .جامعه‌ي آماريِ در دسترس، تعداد 158 نفر از دانش‌آموزانِ پايه‌ي دهم مدارس استعدادهاي درخشانِ شهرستان‌هاي ورامين، قرچك و پاكدشت در جنوب‌شرقي استان تهران در سال تحصيليِ 1400-1399 بوده‌اند. براي گردآوري داده‌ها، از يك آزمونِ محقق‌ ساخته، شامل دو سؤالِ طرح مسأله‌ي بازپاسخ در موقعيت‌هايي ساختاريافته (استويانوا و الرتون)، استفاده شده است. رواييِ آزمون توسط اساتيد آموزش رياضي و دبيران مجربِ رياضي مورد تأييد قرار گرفت. ضريب الفاي كرونباخِ سؤالات آزمون، 71/0 و 82/0 محاسبه شدند كه اين مقادير، وضعيت مناسبي را در مورد پايايي آزمون نشان مي‌داد. يافته ها: نتيجه‌ي آزمون، نمره‌ي خلاقيتِ رياضيِ دانش‌آموزانِ پايه‌ي دهمِ مدارس استعدادهاي درخشان عددِ 2082/0 را نشان داد. نتيجه‌ي پژوهش نه تنها حاكي از آن بود كه دانش‌آموزان پايه‌ي دهم از سطح خلاقيتِ رياضيِ پاييني برخوردار هستند، بلكه بر عدم وجود يا ناكافي بودنِ موقعيت‌هاي مواجهه‌يِ اين دانش‌آموزان با فعاليت‌ها و تكاليفِ تقويت‌كننده‌يِ خلاقيت رياضي، از جمله طرح مسأله و تكاليفِ بازپاسخ، در كلاس‌هاي درسِ رياضي تأكيد داشت. نتيجه گيري : لازم است براي دانش آموزان فرصت‌هاي كافيِ مواجه شدن با تكاليفِ طرح مسأله و فرايند مسائل بازپاسخ فراهم شود.

The purpose of this study was to investigate the mathematical creativity of tenth grade students using open ended problem posing in structured situations. The research method is descriptive of survey type. The participants in this study were 158 tenth grade gifted students in three cities in the south-east of Tehran province in the academic year 1399-1400. To collect the data, a researcher-made test was used, consisting of two open ended problem posing in structured situations (Stoyanova and Elrton). The validity of the test was confirmed by mathematics educators and experienced mathematics teachers. By using the criterion of Cronbach's alpha, this approximate reliability coefficient (0.71 and 0.82) was obtained. The result showed the math creativity score of the 10th grade students was 0.2082. The results indicated that tenth grade students have a low level of mathematical creativity. In fact, there was no sufficient situations for these students to encounter activities and tasks that enhance mathematical creativity, including problem-solving and ended problem posing in the classroom.