خوانش‌هاي اسطوره‌اي از «ماه» در شعر بدر شاكر السياب

The Mythological Readings of the Moon in Badr Shakir al-Sayyab's Poems

پديده‌هايي طبيعي مانند ماه كه هم در بردارنده ذائقه شعري و هم داراي نشانه‌هاي اسطوره‌ايي هستند، مي‌توانند در روند تصويرسازي اجتماعي ـ سياسي شاعران معاصر نقشي اساسي داشته باشند؛ لذا خوانش هدفمند اين تصويرسازي‌هاي اسطوره‌اي، كه بر اساس كهن‌الگويي‌هايي كه در ناخودآگاه شاعر نقش بسته، ضرورتي انكارناپذير است. از همين رو، تصويرسازي از ماه براي شاعران، روشنگر نوع تفكر آن‌ها و بيان عقايدشان است. پژوهش حاضر به روش توصيفي ـ تحليلي به بررسي دلالت‌هاي تصويري از روايت اسطوره‌اي ماه در اشعار سياب مي‌پردازد. لفظ قمر 83 مرتبه، لفظ بدر3 مرتبه و لفظ هلال 5 مرتبه در اين اشعار تكرار شده است. اين تعدد تكرار، حكايت از اهميت خوانش اسطوره‌اي ماه، نزد اين شاعر معاصر است. اگر در مقام بيان گزيده‌اي از نتايج اين پژوهش باشيم، مي‌توانيم به تصويرسازي‌هاي اجتماعي ـ سياسي ماه كه بازگو كننده جلوه اعتراض به نظام حاكم بر جامعه عراق است، اشاره كرد؛ اين مهم در به كارگيري سياب از اسطورة ماه و تحليل كهن‌الگويي آنيموس (جلوه مردانه) و آنيما نمايان شده است. نمود بارز كهن‌الگويي آنيموس، خردورزي و راهنمايي و جلوه آنيمايي آن، ناميرايي و شور اشتياق است.

In the depiction of the social and political situation, contemporary poets utilize natural phenomena, such as the moon, which serves as both a poetic symbol and a mythological emblem. This usage plays a significant role. Therefore, it becomes imperative to purposefully interpret the mythological portrayals that are rooted in collective unconscious and archetypes inherent within the poet. Based on this, the portrayal of the moon in a poet's poetry reflects his/her style of thinking. This study aims to explore the visual implications of the mythological narrative surrounding the moon in Badr Shakir al-Sayyab's poems, employing a descriptive-analytical approach. The term 'qamar' (moon) appears 83 times, 'badr' (the full moon) 3 times, and 'hilal' (the crescent moon) 5 times in his poetry. Based on the results, we can conclude that the portrayal of socio-political issues through the moon symbol signifies a protest against the governing system within Iraqi society. This issue is illustrated in Sayyab's utilization of the myth of the moon and the archetypal analysis of the animus (masculine manifestation) and anima. The archetypal portrayal of animus embodies wisdom and guidance, while the archetypal manifestation of anima represents immortality and passion.