مواجهه ي ملاصدرا با تناقض‌باوري عارفانه

آشتي دادن عرفان و برهان از ويژگي هاي بارز فلسفه صدرالمتألهين شيرازي به شمار مي آيد. اما با توجه به تناقض باوري برخي از عرفا و تأكيد فلسفه بر عقل برهاني، اين رسالت چندان ساده به نظر نمي رسد. از جمله مواضع تناقض باوري عارفانه مي توان به اعتقاد عرفا به تحقق برخي تناقضات در عالم مثال اشاره كرد. اين مقاله در صدد بررسي آن است كه ملاصدرا در موضع ياد شده چه راه كاري هايي را براي خروج از تناقض باوري اتخاذ كرده و اين راه كارها تا چه اندازه از درستي برهاني و منطقي برخوردار هستند. نگارنده با استفاده از روش تحليل انتقادي اين فرض را داشته است كه صدرالمتألهين براي رهايي از تناقض باوري عارفانه و آشتي آموزه هاي عرفاني در مورد عالم مثال، دست به تقييد قاعده تناقض در عرصه عوالم مجرد از ماده زده است. بررسي نگارندگان حاكي از آن است كه برخي از براهين صدرالمتألهين در اين زمينه از اشكالات منطقي رنج مي برد. با اين حال، برخي از براهين او نيز قابل پذيرش هستند. اين مقاله ابتدا به تبيين تناقض باوري عارفانه در عالم مثال، سپس تلاش صدرا براي رهايي از آن، و در نهايت تحليل انتقادي تلاش وي پرداخته است.