اثربخشي توان‌بخشي شناختي بر بهبود توانايي‌هاي شناختي سالمندان

اهداف ركود فعاليت‌هاي ذهني در دوره سالمندي با نزول عملكرد تمام سيستم‌هاي بدن اعم از قلبي، عروقي، تنفسي، تناسلي، غددي، ايمني و ساير دستگاه‌ها همراه است. اختلالات شناختي نيز يكي از مشكلات شايع در دوران سالمندي است كه اين مسئله به ‌نوبه خود آنان را در معرض خطر قرار مي‌‌دهد. سالمندي با تغييرات قابل‌ملاحظه در حافظه، هوش، ادراك، فراشناخت، يادآوري، حل مسئله و ساير توانايي‌هاي شناختي همراه است؛ بنابراين اين پژوهش با هدف تعيين بررسي اثربخشي توان‌بخشي شناختي بر بهبود توانايي‌هاي شناختي سالمندان انجام شد. مواد و روش ها پژوهش حاضر از نوع پژوهش‌هاي نيمه‌آزمايشي با طرح پيش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه كنترل بود. جامعه‌ آماري شامل افراد سالمند ساكن در مراكز نگهداري سالمندان شهركرمانشاه بودند كه از ميان آن‌ها 24 نفر به روش نمونه‌گيري در دسترس و با توجه به معيارهاي ورود به مطالعه انتخاب و به‌ طور تصادفي در ۲ گروه آزمايش و كنترل گمارش شدند. گروه آزمايش 20 جلسه 35 دقيقه‌اي و ۲ بار در هفته تحت آزمايش با برنامه توان‌بخشي شناختي كاپيتان لاگ قرار گرفت و طي اين مدت گروه كنترل آزمايشي دريافت نكرد. پس از آزمايش، براي هر ۲ گروه پس‌آزمون به عمل آمد. ابزارهاي پژوهش شامل پرسش‌نامه توانايي‌هاي شناختي نجاتي و نرم‌افزار توان‌بخشي كاپيتان لاگ بود. براي تجزيه‌وتحليل داده‌ها از آمار توصيفي و آزمون تحليل كوواريانس تك‌متغيري و چند‌متغيري با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 24 استفاده شد. يافته ها نتايج تجزيه‌وتحليل داده‌ها نشان داد آماره F براي مؤلفه‌هاي وابسته شامل حافظه (193/57=P 0/001, F)، توجه انتخابي (375/43=P 0/001, F)، تصميم‌گيري (39/20=P 0/001, F)، برنامه‌ريزي (120/003=P 0/001, F)، توجه پايدار (312/07=P 0/001, F)، انعطاف‌پذيري (91/44=P 0/001, F) و شناخت اجتماعي (4/48=P 0/05, F) در سطح 0/05 و 0/01 معنادار هستند. مي‌توان نتيجه گرفت برنامه توان‌بخشي شناختي موجب بهبود توانايي‌هاي شناختي سالمندان شده است. نتيجه گيري با توجه به اينكه توان‌بخشي شناختي تأثير معناداري بر فعاليت‌هاي عصبي مناطق مغزي مرتبط با توانايي‌هاي شناختي دارد و موجب بهبود عملكرد آن‌ها مي‌شود، مي‌تواند به‌عنوان روشي مناسب در بهبود توانايي‌هاي شناختي به كار رود.