بررسي تأثير خودمراقبتي بر وضعيت تغذيه‌اي سالمندان با تحليل مدل‌سازي معادلات ساختاري

اهداف اهميت توان خود‌مراقبتي در سالمندان براي بهبود در وضعيت سلامت جسماني و رواني آنان سبب شده مستقيم‌ترين روش آزمايش در اين زمينه، ارزيابي وضعيت توان خود‌مراقبتي و ارتباط آن با وضعيت تغذيه‌اي باشد. اين مطالعه با هدف تعيين تأثير خودمراقبتي بر وضعيت تغذيه‌اي سالمندان در سالمندان شهر تهران در سال ۱۳۹۸ انجام ‌شده است. مواد و روش ها در اين مطالعه توصيفي‌تحليلي از نوع همبستگي، 420 سالمند مراجعه‌كننده به مراكز بهداشت دانشگاه علوم‌پزشكي شهيد ‌بهشتي به روش نمونه‌گيري خوشه‌اي ۲ مرحله‌اي بررسي شدند. ابزار گردآوري داده‌ها يك پرسش‌نامه‌ ۳ قسمتي شامل اطلاعات جمعيت‌شناختي، پرسش‌نامه‌ 40 سؤالي توانايي خود‌مراقبتي افراد سالمند و پرسش‌نامه‌ 18 گويه‌اي وضعيت تغذيه‌اي سالمندان بود. معيارهاي ورود به مطالعه تمايل به شركت در پژوهش با رضايت كتبي، سن 60 سال و بالاتر، توانايي برقراري ارتباط و همكاري در مطالعه، سواد خواندن ‌و نوشتن، عدم ابتلا به اختلال شناختي و معيار خروج تكميل ناقص پرسش‌نامه بود. داده‌ها توسط نرم‌افزار ‌آماري SPSS نسخه ۱۶ و با استفاده از آزمون‌هاي آماري توصيفي و استنباطي همبستگي‌ پيرسون و آناليز مسير با استفاده از شاخص‌هاي برازش‌ مدل تحت نرم‌افزار EQS1.6 تجزيه‌‌و‌تحليل شدند. يافته ها از بين سالمندان مطالعه‌شده، 65.7 درصد از نظر وضعيت توان خود‌مراقبتي در سطح مطلوب و 34.3 درصد در سطح متوسط قرار ‌داشتند. 65 درصد سالمندان از نظر تغذيه‌اي در وضعيت عادي، 26.4 درصد در معرض سوءتغذيه بودند. بيشترين ميانگين و انحراف معيار وضعيت تغذيه و وضعيت توان خود‌مراقبتي به ترتيب در سالمنداني كه سن آن‌ها بين 70 تا 74 و 65 تا 69 سال بودند، به ‌دست ‌آمد (98.3±‌47.21) و (64.6±51.87). نتايج حاصل معادلات ساختاري نشان داد خود‌مراقبتي با شدت 71 درصد بر وضعيت تغذيه‌اي سالمندان تأثير داشته است. شاخص‌هاي به‌دست‌آمده در مدل RMR و RMSEA كمتر از 08.0 و سايرشاخص‌هاي برازش، ميزان 90.0 و بالاتر نشان دادند. نتيجه گيري بر اساس يافته‌ها، با توجه به سطح مناسب توان خود‌مراقبتي و تغذيه‌اي سالمندان و تأثير عوامل فردي‌اجتماعي آن بر وضعيت خودمراقبتي، برنامه‌ريزي‌هاي هدفمند در راستاي بهبود كيفيت زندگي، خصوصاً كيفيت تغذيه در زمينه خود‌مراقبتي اهميت دارد.