مقايسه اثربخشي درمان شناختي- رفتاري با آموزش هوش هيجاني بر كاهش پرخاشگري نوجوانان مبتلا به اختلال سلوك

زمينه و هدف: اختلال سلوك با مشكلات زيادي همراه بوده و روش هاي درماني متعددي براي درمان كودكان و نوجوانان مبتلا به اين اختلال ارائه شده است. هدف اين پژوهش مقايسه اثر بخشي درمان شناختي- رفتاري با آموزش هوش هيجاني بر كاهش پرخاشگري نوجوانان مبتلا به اختلال سلوك بود. روش و مواد: پژوهش حاضر از نوع طرح هاي كاربردي و نيمه آزمايشي از نوع پيش‌آزمون-پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعه آماري اين پژوهش شامل تمامي نوجوانان مبتلا به اختلال سلوك در كانون اصلاح تربيت تهران در سال 1398 بود كه از بين آن ها 90 نفر به صورت هدفمند انتخاب و به صورت تصادفي در سه گروه آزمايش درمان شناختي-رفتاري، گروه آزمايش آموزش هوش هيجاني و گروه گواه در هر گروه 30 نفر گمارده شدند. داده ها با استفاده از پرسشنامه پرخاشگري در دو دوره زماني پيش از اجراي مداخله و پس از اجراي مداخله جمع آوري شد. درمان شناختي-رفتاري طي هشت جلسه 60 دقيقه اي و به طور هفتگي به مدت دو ماه براي گروه آزمايش اول اجرا شد. درمان هوش هيجاني نيز طي هشت جلسه 75 دقيقه اي و به طور هفتگي به مدت دو ماه براي گروه آزمايش دوم اجرا شد. گروه گواه، درماني دريافت نكرد. در راستاي تحليل استنباطي از روش تحليل كوواريانس تك متغيره استفاده شد كه با نرم افزار SPSS-22 به اجرا در آمد. يافته ها: ميانگين (انحراف معيار) پرخاشگري در گروه شناختي رفتاري از (7.1) 93.8 در پيش آزمون به (7.6) 63.3 در پس آزمون كاهش يافت (0.001 P) و در گروه هوش هيجاني نيز از (8.8) 93.2 در پيش آزمون به (7.4) 69 در پس آزمون كاهش يافت (0.001 P)، اما در گروه گواه ميانگين (انحراف معيار) نمرات در پيش آزمون و پس آزمون تفاوتي نداشت. مقايسه دو مداخله درمان شناختي-رفتاري و آموزش هوش هيجاني نشان داد در بعد خشم تفاوتي نداشتند. در مؤلفه خشم فيزيكي (0.007 P)، خصومت (0.001 P) و پرخاشگري كل (0.019=P) در گروه درمان شناختي رفتاري كاهش معني دار بيشتري نسبت به گروه هوش هيجاني رخ داده ولي در مؤلفه خشم كلامي اين كاهش در گروه هوش هيجاني مشهودتر بوده است (0.005=P). نتيجه گيري: مطالعه نشان داد، هر دو مداخله درمان شناختي-رفتاري و آموزش هوش هيجاني موجب كاهش پرخاشگري نوجوانان با مشكل اختلال سلوك شدند. در مقايسه دو مداخله، درمان شناختي رفتاري در كاهش پرخاشگري و مؤلفه هاي خشم فيزيكي و خصومت مؤثرتر از آموزش هوش هيجاني بود، در حالي كه در كاهش مؤلفه خشم كلامي آموزش هوش هيجاني مؤثر تر بود.