تبيين جامعه‌شناختي علل قاچاق كالا در مناطق مرزي ايران و راهكارهاي مبارزه با آن (با رويكرد تلفيقي فرا تحليل و فراتركيب)

قاچاق كالا از مسائل مهم و جدي اجتماعي و اقتصادي است كه از عوامل متعدد و پيچيده‌اي ناشي گرديده و پيامدهاي ويرانگري را بر پيكره جامعه وارد مي‌سازد. اين پژوهش، باهدف فراتركيب و فراتحليل پژوهش‌هاي داخلي انجام‌شده پيرامون اين مسئله در سال‌هاي اخير انجام پذيرفت. پژوهش حاضر از نظر هدف كاربردي و از نظر ماهيت توصيفي- تحليلي است. روش پژوهش حاضر، تلفيقي از رويكرد كيفي و كمي فراتركيب و فرا تحليل پژوهش‌هاي صورت گرفته درزمينه قاچاق در داخل كشور مي‌باشد. در كل تعداد 33 مطالعه يافت شد و در فراتركيب مورد بهره‌برداري قرار گرفت ولي براي فراتحليل جهت نمونه‌گيري از جامعه يادشده، 19 سند پژوهشي كه حائز شرايط و ملاك‌هاي انتخاب بود، جهت تركيب كمي نتايج و به دست آوردن نتايج واحد انتخاب گرديدند. تحليل آماري با استفاده از ويرايش دوم نرم‌افزار جامع فرا تحليل (CMA) و به روش تركيب تصادفي اندازه اثر صورت گرفت. نتايج حاصل از فراتركيب پژوهش‌ها در زمينه پيامدها و راهكارهاي مبارزه با قاچاق كالا در قالب كدهاي گزينشي احصاء و ارائه گرديد و نتايج حاصل از فراتحليل نشان مي‌دهد كه اندازه اثر به تفكيك عوامل (اقتصادي، اجتماعي- فرهنگي، جغرافيايي، سياسي-حقوقي و امنيتي-انتظامي) در سطح خطاي كمتر از 1 درصد و با 99 درصد اطمينان، داراي تأثير قوي معنادار بر قاچاق كالا مي‌باشند و بر اين اساس مي‌توان نتيجه‌گيري نمود كه قاچاق كالا پديده تك علتي نبوده، بلكه محصول و پيامد مجموعه‌اي از شرايط علي پيچيده بوده و بنابراين كنترل و كاهش قاچاق نيز نيازمند برنامه‌اي همه‌جانبه در اين زمينه‌ها مي‌باشد.