بررسي مهاجرت ايرانيان به روسيه و بازگشت آنان به كشور پس از انقلاب بلشويكي

فاقد عنوان لاتين

در مقاله حاضر كه مبتني بر مطالعه اسناد كتابخانه ملي و مركز اسناد رياست جمهوري است، به بررسي مهاجرت ايرانيان به روسيه و بازگشت آنان به كشور پس از انقلاب اكتبر 1917 پرداخته‌ايم و از اين رهگذر اوضاع ايالت آذربايجان در اين دوران را بررسي كرده‌ايم. مقصود از روسيه بيشتر سرزمين‌هايي است كه كمي قبل جزيي از قلمرو ايران بودند و در دو معاهده گلستان و تركمنچاي از ايران جدا شدند. مهاجرت متقابل ايرانيان و قفقازي‌ها كه چند دهه پيش از مشروطه آغاز شد در تحولات سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي آذربايجان تأثيرگذار بود. پيش از مشروطه، ايرانيان مهاجر در روسيه به عنوان جمعيتي تأثيرگذار صاحب مدرسه، انجمن و روزنامه بودند و توانستند افكار و تجربيات خود را به ايران منتقل كنند. در سال‌هاي پس از مشروطه نيز اين مهاجرت‌ها تا وقوع انقلاب در روسيه ادامه داشت. پس از آن مهاجرت معكوس به كشور آغاز شد و تعداد زيادي از اتباع ايراني و غيرايراني ساكن در شوروي به دلايل مختلف از جمله مخالفت با حكومت بلشويكي، سختي معيشت و فشار مأموران شوروي به صورت قانوني و غيرقانوني وارد ايران شدند. اين بازگشت‌ها در دو موج عمده 1308 و 1317 رخ داد. مهاجران ايراني كه از روسيه بازگشتند در سال‌هاي پس از شهريور 1320 و در تحولات آذربايجان نقش مؤثري ايفا كردند و گروهي از آنان هم با حمايت شوروي، فرقه دمكرات آذربايجان را با اهداف تجزيه‌طلبانه تشكيل دادند.

فاقد چكيده لاتين