پهنه‌بندي خطرسيلاب با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي (مطالعه موردي: حوضه آبخيز گرگانرود)

امروزه عوامل مختلفي همچون رشد بيرويه جمعيت، تسطيح زمين و اشغال حريم رودخانه ها در كنار عوامل اقليمي در مناطق مختلف كشور سبب گسترش سيلابها شده است. حوضه گرگانرود هم از اين شرايط مستثني نيست؛ به طوري كه اين پديده باعث تخريب و خسارات زيادي به مناطق مسكوني، راههاي ارتباطي، اراضي زراعي و باغات در طي چند سال گذشته شده است.هدف از اين پژوهش، ارزيابي و پهنه‌بندي محدوده‌هاي سيل‌خيز در حوضه گرگانرود است. بدين منظور معيارهايي همچون شيب، جهت شيب، ارتفاع، زمين‌شناسي، بارندگي، فاصله از آبراهه و رودخانه، فاصله از راه‌ها، فاصله از مناطق مسكوني، تراكم زهكشي، شاخص NDVI (تراكم پوشش گياهي) و ضريب رواناب (شامل كاربري اراضي، بافت خاك، گروه هبدرولوژيك خاك، شماره منحني، نگهداشت سطحي و ارتفاع رواناب سالانه) انتخاب گرديد. از سيستم اطلاعات مكاني و تصاوير ماهواره‌اي براي توليد لايه‌هاي معيارها استفاده شد. سپس با اتكا به نظرهاي كارشناسي و شناخت منطقه، وزن‌دهي نهايي لايه‌ها به روش فرايند تحليل سلسله مراتبي به وسيله نرم‌افزارExpert choice انجام گرديد و نقشه پهنه‌بندي سيلاب در محدوده حوضه آبخيز گرگانرود ارائه شد. در نهايت نقشه پهنه‌بندي نهايي با همپوشاني نقشه‌هاي وزندهي شده براي هر معيار در سامانه اطلاعات جغرافيايي تهيه شد. بررسي و تحليل نهايي نقشه به دست آمده بيانگر آن است كه نواحي شمال و شمال غرب داراي بيشترين ظرفيت در برابر خطر سيل هستند. همچنين نتايج نشان داد كه از كل مساحت منطقه، 19.97 درصد داراي وضعيت با خطر خيلي زياد، 19.98 درصد داراي وضعيت با خطر زياد، 19.98 درصد داراي وضعيت با خطر متوسط، 20.07 درصد داراي وضعيت با خطر كم، 20 درصد داراي وضعيت خطر خيلي كم در برابر سيل قرار دارند. در اين پژوهش، از بين عوامل طبيعي موثر بر وقوع سيلاب، عامل بارش بيشترين تاثير را در وقوع سيلاب در حوضه آبريز مورد مطالعه دارد.