منطق چيدمان فضايي سازمندي‌هاي شهري نمونه موردي: چاله سياه‌ كوه

چيدمان فضايي سكونتگاه‌هاي انساني در متن جغرافيايي ايران سبب بوجود آمدن چشم‌‌اندازهاي متفاوتي شده است. مطالعه چيدمان فضايي و تنوع سازمندي‌ها مورد توجه پژوهشگران حوزه جغرافيا قرار گرفت. تلاش‌هاي اين پژوهشگران در دهه 80 خورشيدي آنها را به مفهوم هويت مكاني رهنمون كرد كه علاوه بر چيدمان فضايي و پراكندگي سازمندي‌هاي اجتماعي، تنوع آنها را نيز پاسخگو است كه در شاخه جديدي به نام ژئومورفولوژي شناختي مطرح شد. هدف اين پژوهش مطالعه چيدمان سازمندي-هاي شهري نگاره چاله سياه‌كوه است. در اين پژوهش از داده‌ها و منابع علمي مانند نقشه‌هاي توپوگرافي و زمين‌شناسي، مغزه‌هاي چاه‌هاي اكتشافي، نقشه ارتفاعي زمين(DEM)، تصاوير ماهواره‌اي، منابع علمي نوشتاري استفاده شد. سعي بر آن بود تا از روش پديدارشناسي تحليلي بر هويت مكاني چاله سياه‌كوه و سازمندي‌هاي شهري ارائه شود. اين تحليل نشان داد كه شناخت هويت مكاني و معنايي كه مردم ساكن در نگاره از آن فهم و برداشت مي‌كنند، در آغازگاه سازمندي اجتماعي بسيار با اهميت است. بنابراين، مي‌توان گفت روح مكان در هويت مكاني نهفته است. ويژگي‌هاي شاخص هويت مكاني بستر سازمندي‌هاي اجتماعي است و مردم آن را در سازمندي‌ها به نمايش مي‌گذارند. نتايح پژوهش در سه گزاره آمده: 1. هويت مكاني و فهم ويژگي‌هاي آن در نمود سازمندي‌هاي اجتماعي مانند شهري، روستايي و كوچ‌نشيني و صُور ديگر آنها در هر نگاره سرزميني خود را نشان مي‌دهد. 2. سازمندي‌هاي شهري ميبد، عقدا، نايين و بافران بر تراس‌هاي درياچه‌اي و اردكان بر بستر درياچه بنا شده‌اند. 3. در مكانيابي سازمندي‌هاي شهري و روستايي امروز بايد هويت مكاني را شناخت و استفاده بهينه كرد. حضور ژئومورفولوژيست ها مي تواند در كاهش مسائل ساختاري با شناخت هويت مكاني و با طرح روح مكان در مسائل اجتماعي شهرها راهگشا باشند.