بررسي و تبيين مولفه‌هاي سازمان فضايي در ساختار كالبدي تخت سليمان

هدف: تخت سليمان يكي از مجموعه­هاي تاريخي ايران به شمار مي­رود كه در دوره­هاي مختلف از مهم­ترين مراكز مذهبي، سياسي و تشريفاتي بوده است. در دوره ساساني به عنوان جايگاه مهم­ترين آتشكده، يعني آتشكده آذرگشنسب بوده است. هدف: هدف از پژوهش شناخت سازمان فضايي، بررسي و تبيين مولفه­هاي ساختاري و الگوهاي بررسي شده در مجموعه تخت سليمان در دوره ساساني است. در اين مقاله ابتدا از نظر كيفي به بررسي الگوهاي ساختاري و سازمان فضايي و كيفيت مجموعه پرداخته و سپس ارزيابي يافته­هاي پژوهش، به منظور تجزيه و تحليل آماري، پردازش داده­هاي كمي با استفاده از شاخص­ها و ويژگي­هاي كلي مجموعه و آزمون­هاي آماري انجام شده است. روش: اين پژوهش، با توجه به روند اوج­گيري معماري تخت سليمان و گسترش معماري با شكوه، سعي بر آن دارد تا از روش تفسيري- تاريخي و با تكيه بر مطالعات كتابخانه­اي و بررسي ميداني، به شناخت جايگاه و اهميت مجموعه تخت سليمان، و چگونگي تأثير آن بر كالبد معماري تخت سليمان در دوره ساساني و آثاري از دوران اسلامي بويژه از دوره ايلخاني مي­باشد. تكنيك جمع­آوري اطلاعات به وسيله پرسشنامه بسته به پاسخ محققين و تحليل داده­هاي جمع­آوري شده با SPSS روش آمار توصيفي چولگي و كشيدگي و نمودار هيستوگرام جهت بررسي مولفه­هاي سازمان فضايي در تخت سليمان، با استفاده از تحليل­هاي آماري و همبستگي و آزمون شاخص‌هاي دريافتي انجام شده است. يافته ها: مجموعه تاريخي تخت سليمان نزديك 12.5 هكتار، نشانگر گونه­هاي مختلفي از معماري دوره باستاني است اين مجموعه به دليل گستره زماني، شاهد تجربه­هاي متفاوتي از الگوهاي فضائي است كه براي شناخت فضايي آن بايد به دوره­هاي زماني توجه ويژه­اي داشته باشيم. و از لحاظ ويژگي­هاي كلي بنا، هندسه، سلسله مراتب، سيركولاسيون، ارتباطات، ساختار كالبدي، محرميت و محصوريت، حس مكان، انعطاف­پذيري، فرم هندسي ساختمان، درون گرايي، فضاهاي باز و نيمه باز، تناسبات فضايي، مصالح مناسب و ايستايي مي­باشد. يافته ها: در اين تحقيق مقدار عددي ضريب آلفاي كرونباخ با در نظر گرفتن 10 سوال پرسشنامه برابر با 840/0 بوده كه نشان مي دهد پايايي پرسشنامه متوسط مي باشد. نتيجه گيري: در نتيجه توانايي معماري ساختاري در برآورده نمودن نيازهاي انساني در ابعاد گوناگون مي­تواند به عنوان يكي از شاخصه­هاي مهم در بررسي معماري و سازمان فضايي مجموعه باشد. هدف بررسي سازمان فضايي كه با دستيابي به عواملي كه در ارتباط متقابل بين بنا و ساختار فضايي نقش دارند و برقراري تعامل بين محيط و انسان از طريق الگوهاي فضايي در معماري مجموعه تخت سليمان مي­باشد