ارزيابي ريسك اكولوژيك ناشي از فلزات سرب و كادميوم در رسوبات رودخانه زاينده رود

زمينه و هدف: زاينده‌رود، تنها رودخانه‌ دائمي فلات مركزي ايران است. اين رودخانه در معرض تخليه‌ گسترده‌ فاضلاب و پساب از چندين منبع آلودگي نقطه‌اي و غير نقطه‌اي قرار گرفته‌ است. بر اين اساس، مطالعه حاضر با هدف بررسي كيفيت رسوب رودخانه زاينده‌رود انجام گرفت.مواد و روش‌ها: در اين مطالعه نمونه‌برداري از رسوبات در 3 تكرار در 6 ايستگاه در حاشيه رودخانه زاينده‌رود در فصول بهار، تابستان، پاييز و زمستان سال 1399 انجام شد. سپس غلظت سرب و كادميوم تعيين شد. در نهايت، فاكتور تجمع زيستي، شاخص ژئوشيميايي مولر، فاكتور آلودگي، درجه آلودگي، درجه آلودگي اصلاح ‌شده، شاخص خطر اكولوژيكي بالقوه و شاخص بارِ آلودگي فلزات سنگين محاسبه شد.يافته‌ها: بر اساس نتايج، ميانگين غلظت كادميوم در بهار، تابستان، پاييز و زمستان به‌ترتيب 1.18، 1.13، 1.08 و 0.54 ميلي‌گرم در كيلوگرم و ميانگين غلظت سرب به‌ترتيب 26.13، 23.04، 23.96 و 11.17 ميلي‌گرم در كيلوگرم بود. شاخص ارزيابي خطر اكولوژيكي در فصل بهار، تابستان و پاييز، منطقه را در معرض خطر اكولوژيكي متوسط و در فصل زمستان، منطقه را در معرض خطر اكولوژيكي كم ارزيابي كرد. نتيجه‌گيري: در مقايسه ميانگين غلظت فلزات با مقادير استاندارد كيفيت رسوب كانادا براي آب‌هاي شيرين، ميزان سرب موجود در رسوبات از ميزان استاندارد كمتر بود، اما كادميوم بيش از ميزان استاندارد بود. يافته‌هاي اين پژوهش، وضعيت بحراني رودخانه را به‌عنوان مهم‌ترين منبع آب شيرين در فلات مركزي ايران نشان مي‌دهد. علاوه‌ بر‌اين، اين مطالعه مي‌تواند به‌عنوان مبنايي براي اجراي سياست‌هايي در جهت كاهش تجمع فلزات سنگين در محيط‌هاي آبي باشد.