آسيب‌‌شناسي كالبدي - اجتماعي بافت تاريخي تهران با رويكرد تاب‌آوري

فرسودگي ناشي از گذر ساليان دراز و تهديدهاي طبيعي و انساني ديرين و نوظهور، بافت تاريخي شهرها و ارزش هاي بي همتاي آنها را در معرض آسيب هاي جبران ناپذير قرار داده است. هدف اين مقاله بررسي عوامل آسيب به بافت تاريخي شهر تهران است. بافت تاريخي تهران كه با  عنوان محدوده حصار ناصري شناخته مي شود، مساحتي در حدود 1500 هكتار داشته و مشتمل بر 21 محله شامل تمامي منطقه 12 شهرداري و بخشي از منطقه 11 است. در اين پژوهش كه به روش توصيفي تحليلي انجام شده، داده ها از شيپ فايل هاي بلوك هاي جمعيتي سرشماري سال 1395، كاربري اراضي، بافت فرسوده و پهنه هاي خطر زلزله و همچنين از نمونه آماري خبرگان و نمونه آماري شهروندان به دست آمده اند. آسيب پذيري با 22 شاخص ابتدا به صورت كيفي و با استفاده از پارامترهاي آمار توصيفي، تحليل شده و سپس با هم مقياس سازي داده ها، نقشه آسيب پذيري در سيستم اطلاعات جغرافيايي ترسيم شده و با استفاده از اطلاعات جداول توصيفي مربوط و محاسبات آماري، تحليل انجام گرديده است. يافته هاي تحقيق بر سطح متوسط آسيب پذيري دلالت دارند. چهار محله از بافت تاريخي كه بيشترين و مهم ترين آثار تاريخي و ميراثي را در خود جاي داده اند، در رديف آسيب پذيرترين محلات هستند. محلات مركزي كه قدمت بيشتري داشته و منطبق بر بخش مركز تجارت تهران و مراكز راهبردي سياسي – حكومتي و اقتصادي ملي هستند، آسيب پذيرتر از محلات پيرامون نمايان شده اند. با توجه به اينكه كمترين آسيب به آثار ميراث فرهنگي و بافت تاريخي، غيرقابل جبران است، كوچكترين آسيب نيز بايستي جدي تلقي گرديده و در مصون سازي از آن اقدام گردد. تعديل نقش تجاري و بازساماندهي مراكز راهبردي در كنار زمينه سازي براي بازگشت كاركرد سكونت در اين زمينه پيشنهاد مي گردد.