سنجش و ارزيابي قابليت‌هاي هم‌افزايي فضايي - اقتصادي مناطق كلان شهري (مورد پژوهي منطقه كلان‌شهري تهران)

يكي از استراتژي هاي توسعه منطقه اي توجه به سياست هاي هم افزايي جهت نيل به توسعه اقتصادي، مبتني بر استراتژي هاي برد - برد متكي بر مزيت هاي همكارانه است. منطقه كلان شهري تهران با وجود ظرفيت ها و قابليت هاي گوناگون در زمينه منابع انساني و استقرار بيش از دوازه هزار بنگاه توليدي عملكرد مطلوبي با توجه به اين ظرفيت ها نداشته است. اين امر بازنگري در سياست گذاري را با توجه به قابليت هاي هم افزايي گوشزد مي نمايد. منطقه كلان شهري به دليل نقش مهم و قلب تپنده اقتصادي كشور به عنوان محدوده مورد مطالعه انتخاب گرديد. روش پژوهش كمي است. جهت سنجش قابليت هاي هم افزايي از شاخص هاي ضريب تخصصي شدن، تمركز، انباشت، تنوع گرايي و خوشه اي شدن و براي سنجش روابط كاركردي كه جنبه اي ديگر از هم افزايي اقتصادي است، از تحليل شبكه و پيوندهاي درون صنعتي استفاده شده است. نتايج پژوهش نشان مي دهد ضريب تخصصي شدن فعاليت هاي توليدي در تهران كاهش اما در ساير شهرستان هاي افزايش يافته است. اين امر در مورد تمركزگرايي نيز صادق است. از سوي ديگر توزيع فضايي بنگاه هاي گرايش به سمت توزان در منطقه كلان شهري دارد كه زمينه را براي توسعه بنگاه هاي توليدي به دليل ايجاد زمينه هم افزايي فراهم مي كند. ضريب خوشه اي شدن به عنوان يكي از برآيندهاي اقتصادي نشان مي دهد كه عمده بنگاه هاي توليدي منطقه، گرايش به سمت خوشه اي شدن دارند. گرايش به شكل گيري روابط كاركردي و ايجاد مراكز ضعيف شواهدي ديگر از قابليت منطقه كلان شهري در راستاي توسعه هم افزا است. در نهايت مي توان بيان داشت كه مزيت هاي گوناگون، انباشتگي و تنوع كاركردي از قابليت هاي مهم جهت هم افزايي فضايي - اقتصادي است.