كانت و سوسور : از فلسفه انتقادي تا زبان شناسي انتقادي

سوسور به‌عنوان بنيان‌گذار زبان‌شناسي جديد، تأثير گسترده و عميقي بر حوزه‌هاي علوم انساني در قرن بيستم گذاشته است. اين تأثير دربارۀ رويكردهاي فلسفي به‌ويژه ساختارگرايي و پساساختارگرايي دامنه‌دارتر بوده است. يكي از علت‌هاي چنين مسأله‌اي را مي‌توان وجود بنيان‌هاي فلسفي در تلقي سوسور از زبان و ماهيت آن دانست. اين مقاله بر آن است نشان دهد كه فلسفۀ كانت به‌طور مستقيم و غيرمستقيم در تكوين ساختار و محتواي زبان‌شناسي سوسور نقش ايفا كرده است، به‌گونه‌اي كه زبان‌شناسي سوسور را مي‌توان زبان‌شناسي فلسفي در نظر گرفت. در اين جهت ديدگاه‌ها و مفاهيم بنيادين فلسفي كانت با ديدگاه و مفاهيم زبان‌شناسي سوسور، متناظر با يكديگر تحليل شده است. از جمله اين‌كه اگر كانت، فلسفۀ انتقادي را پايه‌گذاري كرد، سوسور بنيان‌گذار زبان‌شناسي انتقادي است. همچنين سوسور به تبعيت از كانت، انقلابي كپرنيكي در زبان‌شناسي ايجاد كرده است. اين گونه با رويكرد فلسفي سوسور به زبان، فلسفه و زبان‌شناسي در قرن بيستم بيشتر از هر دوره‌اي در رشد يكديگر نقش داشتند.