تغيير و تحول تدريجي زبان و خط پهلوي به فارسي دري و الفباي عربي در دوره‌ي اسلامي و تاثيرآن بر تاريخ‌نگاري ايراني دوره‌ي اسلامي

در اين نوشته به روش تحليل سندي‌ـ‌متني به تغيير و تحول تدريجي زبان وخط پهلوي به فارسي دري و الفباي عربي و تاثير آن برتاريخ‌نگاري ايراني در دوره اسلامي پرداخته‌ايم. بررسي‌ها نشان مي‌دهند حتي پيش از حمله‌ي اعراب به ايران، فارسي دري (حداقل در دربار ساساني) كم‌كم جاي پهلوي را به‌عنوان زبان گفتاري روزمره گرفته بود و با وجود استفاه از زبان و خط پهلوي در متون زردشتي،خوانش آن براي همه ساده نبود. پس از حمله‌ي اعراب و گريز يزدگرد سوم و همراهان پرشمارش به مناطق شرقي ايران، محتملا اين زبان دري يا درباري به آن مناطق راه يافت. پس از گروش برخي ايرانيان به اسلام و آشنايي با عربي، از همان زبان و الفبا براي نگارش متون به عربي و فارسي نيز استفاده شد. سنت تاريخ‌نگاري ايراني هم با ترجمه‌ي متون پهلوي به عربي و سپس فارسي، اثر خود را در تاريخ‌نگاري اسلامي، عربي و بعدتر فارسي، برجاي نهاد.