بررسي تأثير اعمال ماليات بر خدمات مالي بر رشد اقتصادي در ايران

همواره اصلاح نظام درآمدي دولت، از طريق سهم درآمدهاي مالياتي مورد تأكيد قرار گرفته است. همچنين اصلاح و تقويت همه جانبه نظام مالي كشور، با هدف پاسخگويي به نيازهاي اقتصاد ملي و ايجاد ثبات نيز از ديگر محورهاي مورد تأكيد است. در اين راستا، يكي از شيوه‌هاي ارتقاي نقش درآمدهاي مالياتي در تأمين بودجه عمومي دولت، گسترش پايه‌هاي مالياتي محسوب مي‌شود كه فوايد ديگري نيز براي نظام اقتصادي به همراه دارد كه از آن جمله مي‌توان به تقويت حوزه نظارتي و ارتقاء اثربخشي در اجراي سياست‌هاي اقتصادي اشاره كرد. با اين حال، ماليات داراي آثار مهمي بر تخصيص منابع در اقتصاد است. در ادبيات اقتصادي، برقراري ماليات به نوعي دخالت در مكانيسم بازار بوده كه داراي آثار ناكارآيي تخصيصي و زيان رفاهي است. اين ناكارآيي تخصيصي، به­عنوان بخشي از هزينه برقراري ماليات محسوب مي‌شود اما با برنامه‌ريزي در مورد درآمد ناشي از ماليات، مي‌توان رفاه جامعه را افزايش داد؛ به­طوري كه حتي رفاه از دست رفته را جبران كند. به­عنوان يك شاخص اقتصادي، نرخ‌ها و معافيت‌هاي مالياتي بايد به نوعي تعيين شود كه در مجموع، رفاه جامعه حداكثر گردد. در سيستم ماليات ارزش ‌افزوده ايران، بعضي از كالاها و خدمات از جمله خدمات مالي، معاف از پرداخت ماليات مي‌باشند. معافيت برخي خدمات مالي از ماليات، موجب به­وجود آمدن اختلال در اقتصاد مي‌شود. در اين مطالعه، به منظور فهم اهميت معافيت ماليات ارزش ‌افزوده در نوسانات اقتصاد كلان و درك شوك‌هاي وارد بر اقتصاد، تلاش شده است كه اثرات وضع ماليات ارزش‌ افزوده بر خدمات مالي در چهارچوب مدل تعادل عمومي قابل محاسبه، مدل‌سازي شود و واكنش متغيرهاي اقتصادي به شوك‌هاي مختلف در انتقال از وضعيت معاف به سوي ماليات‌بندي كامل بررسي گردد. بر همين اساس در اين تحقيق، با استفاده از الگوي تعادل عمومي، آثار رفاهي بررسي و تغييرات رفاه، درصد تغيير در توليد ناخالص داخلي، تغيير در ارزش توليد ناخالص داخلي، تغييرات تقاضاي خانوار بخش خصوصي و بخش دولتي، تجزيه رفاهي اثر كارآيي تخصيصي و تغيير رفاه ناشي از تجربه سياستي براي كشور ايران و بخش‌هاي خدمات مالي و خدمات بيمه‌اي در قالب سناريوسازي مالياتي ارزيابي شده است. نتايج به دست آمده، نشان مي‌دهد كه ميزان رفاه اجتماعي ناشي از اعمال ماليات بر خدمات مالي در نرخ ماليات 4 درصد (نرخ بهينه)، بيشترين مقدار را دارد و براي خدمات بيمه‌اي نرخ بهينه، نرخ ماليات 9 درصد مي‌باشد.