مطالعه اكولوژيك وضعيت همزيستي قارچ‌هاي آربوسكولار در زيست‌بوم‌هاي زراعي و مرتعي (مطالعه موردي: منطقه سراب، استان آذربايجان شرقي)

اهداف: دستيابي به كشاورزي پايدار، در سايه توازن ميان گياه و خاك، امكان‌پذير بوده و به توانايي خاك و گياه در حمايت از ريزجانداران بومي و متنوع نظير قارچ‌هاي ميكوريز بستگي دارد. اين قارچ‌ها با افزايش رشد گياه ميزبان و توسعه و تحريك تراوه‌هاي ريشه به‌ويژه گلومالين، سبب بهبود كيفيت خاك و پايداري قابل‌ملاحظه زيست‌بوم خاك مي‌شوند. تغيير مراتع به كاربري‌هاي زراعي مي‌تواند بر وضعيت همزيستي اين قارچ‌ها تأثير گذاشته و پايداري زيست‌بومها را به مخاطره بيندازد.مواد و روش‌ها: اين پژوهش در منطقه‌اي به وسعت km^2 310 در دشت سراب انجام شد. مزارع گندم، يونجه و سيب زميني به‌عنوان كاربري‌هاي زراعي و مراتع همجوار به‌عنوان خاك‌هاي شاهد در نظر گرفته شدند. در هر كاربري تعداد 30 نمونه از خاك ريزوسفر و ريشه گياهان موردِنظر و در كل 120 نمونه برداشت شد. درصد كلنيزاسيون ميكوريزي و مقدار گلومالين ريشه و برخي ويژگي‌هاي خاك اندازه‌گيري شدند.يافته‌ها: درصد كلنيزاسيون ريشه در مزارع يونجه در مقايسه با ساير كاربري‌ها، بيشترين مقدار را داشت. مقدار گلومالين ريشه در بين كاربري‌ها، تفاوت معنادار نداشت. فسفر قابل‌جذب خاك در غلظت‌هاي كمتر از mg kg^ 1 50 بر كلنيزاسيون ميكوريزي اثر مثبت داشت درحاليكه در بالاتر از اين مقدار، درصد كلنيزاسيون به‌طور قابل‌ملاحظه كاهش يافت.نتيجه‌گيري: كلنيزاسيون گياهان چندساله بيشتر از گياهان يكساله بود و فسفر قابل‌جذب مهمترين ويژگي خاك بود كه در غلظت‌هاي زياد، كلنيزاسيون ميكوريزي ريشه را به‌طور معنادار كاهش داد ولي ارتباط معناداري ميان مقدار گلومالين ريشه و فسفر قابل‌جذب خاك در كاربري‌هاي مختلف اراضي مشاهده نشد.