فلسفه و سياست: نقش معرفت شناسي پوپر و هايك در مجادلات سياسي قرن بيستم

عدالت، آزادي و دموكراسي از جمله مهم‌ترين مقوله هايي هستند كه نه تنها در گذشته فيلسوفان سياسي با آنها سروكار داشته اند، بلكه در تاريخ معاصر غرب نيز مورد مناقشه آنهاست. پوپر و هايك دو متفكر قرن بيستم اند كه از منظر «معرفت شناسي»، مفاهيم فوق را به سمت مجادلات جدي در انديشه سياسي سوق داده اند. مقاله حاضر سعي دارد با تكيه بر معرفت شناسي پوپر و هايك، دغدغه هاي فكري اين دو متفكر كه عمدتاً در مقابله با ايدئولوژي توتاليتاريسم نمايان شده است، مورد بررسي مقايسه اي قرار دهد. نتايج حاصل از اين پژوهش بيانگر آن است كه هايك، به دليل تكيه بر «نظم خودانگيخته» و «نقد عقل گرايي مدرن» در معرفت شناسي، هر گونه تلاش سازمان يافته و برنامه ريزي شده براي بازسازي عقلاني جامعه را بيهوده مي داند. اما پوپر، به سبب تأكيد بر «عقل گرايي انتقادي»، «لغزش پذيري» و «ابطال پذيري» در معرفت شناسي، معتقد به اصل «مهندسي اجتماعي تدريجي» است. با وجود اين، هر دو متفكر مدافع انديشه «آزادي»، «جامعه باز» و «دموكراسي» هستند. پژوهش حاضر از نوع توصيفي – تحليلي با رويكرد مقايسه اي است و جمع آوري داده ها نيز از طريق كتابخانه اي و استفاده از منابع معتبر صورت گرفته است.