تحليل معناشناسي واژه «قرآن» در خطبه ۱۹۸ نهج‌البلاغه بر اساس نظريه آميختگي

در كلام امام علي (ع)، قرآن با زيباترين و دقيق‌ترين عبارات توصيف ‌شده است. شروح نهج‌البلاغه نتوانسته‌اند، در اين زمينه تمام زواياي انديشه مولا علي (ع) را تبيين كنند. در ساليان اخير دانش «زبان‌شناسي شناختي» در عرصه درك معنا به نظرياتي رسيده كه مي‌تواند در حوزه تبيين مفاهيم متون ديني ازجمله نهج‌البلاغه كاربرد داشته باشد. از جديدترين نظريات، «مدل آميختگي مفهومي» فوكونيه و ترنر (2002) است. پژوهش حاضر با بهره‌گيري از اين الگو، در پي تبيين استعاره‌هاي مفهومي به‌كاررفته در مورد «قرآن» در خطبه 198 است. به اين منظور، به‌تناسب ظرفيت يك اثر پژوهشي، چهار عبارت استعاري از اين خطبه انتخاب و با استفاده از الگوي چهار فضايي، مراحل ساخت معنا به تصوير كشيده شده است. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد، واژه‌هاي «بحر»، «تبيان»، «شفاء» و «جُنَّه» كه براي توصيف قرآن در حوزه مبدأ، به‌كاربرده شده در درك استعاري حوزه مقصد (واژه قرآن)، نقش تبيين‌كنندگي دقيقي را ايفا مي‌كنند و از اين طريق مي‌توان با خوانشي جديد به نكات بديع دست‌يافت. يافته‌ها حاكي است كه امام (ع) در كاربرد اين عبارات از ژرف‌نگري جامعي بهره برده است و كاربست اين نظريه مي‌تواند افق‌هاي جديدي را در تبيين مفاهيم استعاري نهج‌البلاغه بگشايد.