فناوري‌هاي دفتر كل توزيع شده: تأثيرات و پيامدها در نظام آموزشي

پيشينه و اهداف: اين نگرش كه جهان با روند‌‌‏‏‏ها، فناوري‌ها و نوآوري‌هاي نوظهور جهاني مواجه است، جهان را به تجربه آينده‌اي نامطمئن، پيچيده و ناپايدار سوق مي‌دهد. بنابراين، از ميان بسياري از چالش‌هاي متنوع، بحث‌ برانگيز و جذابي كه امروزه بشر با آن دست و پنجه نرم مي‌كند، جدي‌ترين و حياتي‌ترين چالش، درك تأثير انقلاب فناوري جديد در حوزه‌هاي مختلف به ويژه آموزش است. اخيراً همه‌گيري كوويد-۱۹ و قرنطينه‌هاي متعاقب آن نيز جهش تكنولوژيكي قابل توجهي در چشم‌انداز زندگي مدرن امروز ايجاد كرده است كه منجر به تغييرات شديد و غيرمنتظره در آموزش شده است. از آنجا كه كوويد-۱۹ نيرويي براي انتقال از آموزش حضوري به آموزش برخط شده است؛ اين مطالعه به دنبال بررسي اين موضوع است كه آيا فناوري‌ زنجيره بلوكي مي‌تواند به مقابله‌موفقيت‌آميز با چنين چالش بزرگ و جديدي در آموزش كمك كند يا خير. در اين راستا، هدف پژوهشگران پژوهش حاضر بررسي كاربردها، تأثيرات و پيامدهاي فناوري بلاكچين در نظام آموزشي است تا بررسي شود كه آيا كاربردهاي بلاكچين مي توانند باعث تحولاتي در آموزش و بهبود كيفيت نظام آموزشي آينده شود يا خير.  روش‌ها‌: پژوهش حاضر با اتخاذ رويكرد كيفي براي ارائه بينش و تجربيات عميق شركت‌كنندگان انجام شد. جامعه هدف پژوهش حاضر شامل ۶۳ مرد و زن از پنج گروه افراد شامل سياستگذاران آموزش عالي، مربيان تربيت معلم، متخصصان فناوري اطلاعات و ارتباطات، كارشناسان فناوري آموزشي و محققين آينده نظام آموزشي بود كه به روش نمونه‌گيري هدفمند انتخاب شدند. داده‌هاي مورد نياز از طريق انواع مصاحبه، روايت-پژوهي و داستان‌سرايي برخط از طريق شبكه مجازي واتس‌اپ، جمع‌آوري شد. مصاحبه به اين دليل انتخاب شد كه در عمل راحت‌تر از ساير راهبردهاي تحقيق كيفي بود. اين راهبرد به دليل ماهيتي كه داشت، مي توانست به درك صحيح و عميق از موضوع تحقيق كمك بسياري كند. به دليل محوريت و نقش چشمگير محيط‌هاي ديجيتال در زندگي بشر، از روايت-پژوهي، از طريق شبكه مجازي واتس‌اپ، به‌عنوان دومين راهبرد مؤثر استفاده شد. از آنجاكه محدوديت‌هاي زماني و مكاني باعث كاهش تعاملات چهره به چهره شده است؛ چنين ابزار انعطاف‌پذير و جذابي مي‌توانست محيط تعاملي و مشاركتي جذابي را براي شركت‌كنندگان فراهم كند تا داستان‌ها را به‌صورت همزمان يا غيرهمزمان بيان كنند. در مرحله جمع‌آوري داده‌هاي مصاحبه، روند جمع‌آوري داده‌ها تا رسيدن به حد اشباع ادامه يافت كه براساس آن ۲۵ مصاحبه انجام شد و ۳۸ نفر در روايت-پژوهي شركت كردند. براي تجزيه و تحليل داده‌ها و استخراج مضامين مورد نياز، تحليل مضمون شامل كدگذاري اوليه، كدگذاري متمركز و كدگذاري محوري انجام شد.يافته‌ها: نتايج تجزيه و تحليل داده‌ها منجر به استخراج مضامين مختلفي شد؛ تنوع برنامه‌هاي درسي، ارزيابي عملكرد تحصيلي دانشجويان، مديريت كيفيت دستاوردهاي يادگيري، مديريت ثبت و ذخيره نتايج يادگيري، مديريت گواهينامه‌هاي دانشگاهي و يادگيري مادام‌العمر. هريك از مضامين نشان‌دهنده يكي از كاربردهاي مهم بلاكچين در آموزش آينده است. تجزيه و تحليل داده‌ها نشان داد كه بلاكچين به دليل ويژگي‌هاي خاص خود مانند امنيت، اعتماد، شفافيت، تغييرناپذيري، حريم خصوصي، يكپارچگي، احراز هويت، استحكام، مسئوليت‌پذيري و تمركززدايي، نقش مهمي در تحول آموزش آينده ايفا مي‌كند.نتيجه‌گيري: نتايج پژوهش حاضر مي‌تواند سياستگذاران، مربيان، مديران، رهبران، دست اندركاران و تمامي ذينفعان نظام آموزشي به‌ويژه، آموزش عالي را از ظهور روندها، فناوري‌ها، نوآوري‌ها و تحولات جهاني و تأثيرات آنها بر آموزش آينده آگاه كند. اكنون كه نفوذ روز به روز پيشرفت‌هاي فناوري با همه‌گيري ويروس كرونا نيز در سراسر جهان همزمان شده است، لازم است تا با به‌كارگيري فناوري‌ها و انجام كليه تغييرات لازم براي بازآفريني نظام آموزشي، گامي در جهت ارتقاي كيفيت آموزشي برداشته شود. اميد است پژوهش حاضر منبع قابل اعتمادي براي تحقيقات آتي در زمينه آموزش باشد.