گفت‌وگو با عبدالحسين آذرنگ دربارۀ تاريخ ترجمه در ايران

خزاعي‌فر: اگر موافق هستيد، در ادامۀ گفت‌وگوهاي پيش بپردازيم به دورۀ بعد، به دورۀ پهلوي دوم. اين دوره را چطور تقسيمبندي ميكنيد، سرفصل‌هاي اين دوره كدام است و چه رويدادهايي را مهم‌ترين و تأثيرگذارترين رويدادها بر تاريخ ترجمۀ اين دوره مي‌دانيد؟ آذرنگ: در شهريور 1320، همانطور كه ميدانيد، نيروهاي انگليسي و روسي از چند سو وارد خاك ايران شدند، رضاشاه را وادار به استعفا كردند، او را از ايران بيرون بردند و كشور به اشغال نظامي درآمد. نظام استبدادي فروپاشيد و دستگاه‌هاي پليسي و تفتيشي، كه حتي نامه‌هاي خصوصي مردم را هم باز ميكردند و ميخواندند، تعطيل شد. در پي آن، دوره‌اي از آزادي‌هاي سياسي و مدني فرا‌رسيد كه به مدت 12 سال، البته به استثناي برخي دورههاي كوتاه‌مدت، تا كودتاي نظامي 28 مرداد 1332، تداوم يافت. اين دوره در شكل‌دادن به جريان‌هاي فكري، نگرشي، فرهنگي، ادبي و بسياري جنبه‌هاي ديگر، و مآلاً بر ترجمه بسيار مؤثر بود. در حقيقت، استادان و همچنين استادانِ شما و من در دبيرستان‌ها و دانشگاه‌هاي ايران يا تربيت‌شدۀ اين دوره بودند، يا به گونه‌اي از آن دوره تأثير گرفته بودند و آن تأثيرها را به شكلهاي مختلف به ما انتقال دادند