واكاوي قدرت‌يابي داعش درافغانستان (2022) و تاثير آن بر امنيت جمهوري اسلامي ايران

هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسي دلايل حضور و قدرت‌يابي داعش در افغانستان است؛ داعش از سال 2015 در افغانستان اعلام موجوديت و در سال 2021 پس از خروج امريكا و به قدرت رسيدن طالبان در اين كشور، استراتژي خود را مخالفت با طالبان و كشتن شيعيان اعلام كرد. بر اين اساس، در پرتو ناامني داخلي در افغانستان، تهديدهاي مختلفي از نظر امنيتي، سياسي و ژئوپلتيكي براي افغانستان و ايران ايجاد كردند. روش: پژوهش حاضر از روش توصيفي – تحليلي و نظريه معماي امنيت اجتماعي باري بوزان براي بررسي موضوع بهره مي‌برد. علل، اهداف و قدرت‌يابي داعش، در پي بحران ناامني در افغانستان و تأثير آن بر امنيت جمهوري اسلامي ايران را از اين رهگذر مورد موشكافي قرار مي‌دهد. يافته‌ها: بحران سياسي و چالش امنيتي حادث ‌شده در افغانستان از سه سطح فرهنگي –  اجتماعي، اقتصادي – سياسي و نيز ژئوپوليتيكي نشأت مي‌گيرد. در سطح فرهنگي – اجتماعي، عنصر و شاه‌كليد «قبيله‌محوري» در سطح اقتصادي، عنصر «فقر – بيكاري»، در سطح سياسي «خلأ قدرت داخلي» و در سطح ژئوپليتيكي «رقابت قدرت‎هاي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي» حائز اهميت هستند. خشونت‌هاي داخلي بين هويت‌هاي متعارض، نه‌تنها مانع شكل‌گيري اقتدار مدني فراگير بوده، بلكه فضا را براي مداخلات قدرت‌هاي خارجي از طريق پشتيباني از هريك از هويت‌هاي درگير فراهم كرده‌است و اين مسأله امنيت ايران را تحت تأثير قرار مي‌دهد. نتيجه‌گيري: بحران داخلي افغانستان، راه‌حل نظامي ندارد و مذاكره با هدف به‌تعادل‌ رساندن گروه‌هاي درگير، تنها راه‌حل قابل تصور براي پايان اين بحران است. در غير‌اين‌ صورت، گروهايي همچون داعش، امكان و انگيزه بسيار بالايي براي كنشگري در افغانستان دارند. والبته كشورهايي همانند ايران كه امنيتشان تحت تأثير امنيت افغاستان است، بايد جهت تشكيل يك دولت مردمي فراگير همكاري نمايند.