آينده‌پژوهي بافت تاريخي شهر يزد مبتني بر پيشران‌هاي پايداري ميراث جهاني

پايداري مفهومي پيچيده است و در مناطق شهري كاربرد فراواني دارد. در نگاه پايداري شهرهاي ميراث جهاني همچون يزد جايگاه ويژه‌اي دارند. مطالعات پايداري شهرهاي ميراثي همچون شهر يزد با توجه به وجود عناصر ميراث تاريخي_فرهنگي در آنها نسبت  به ساير شهرها متفاوت تر است. بر اين اساس با توجه به اين كه شهر يزد حاوي ميراثي گرانبهاست كه از نسلي به نسل امروز به ارث رسيده است، براساس نگاه پايداري اين ضرورت وجود دارد، نسل حاضر نيز در حفظ و انتقال آن به نسل آتي كوشا باشد و همچنين تغييرات روزافزون بافت ميراث جهاني شهر يزد اين ضرورت را ايجاد مي كند تا از آينده هاي پيش روي اين بافت ارزشمند آگاه شده و بر اساس اين شناخت، بر تحولات آتي محدوده مورد مطالعه فائق آمد. پژوهش حاضر با هدف شناسايي پيشران‌هاي اثرگذار بر روند توسعه پايدار بافت ميراث جهاني شهر يزد و همچنين ترسيم سناريوهاي آينده اين ميراث جهاني زنده با تاكيد بر توسعه پايدار، صورت پذيرفته است. در اين پژوهش ابتدا با مطالعه اسناد مربوط، 24 متغير به عنوان عوامل مؤثر بر روند توسعه پايدار بافت ميراث جهاني شهر يزد شناسايي شدند. سپس با هدف شناسايي پيشران هاي محدوده مورد مطالعه، ميزان اثرگذاري و اثرپذيري اين عوامل بر روي ابعاد توسعه پايدار (اقتصادي، اجتماعي و زيست محيطي) به كمك تكنيك تاپسيس فازي و نظرخواهي از متخصصين صاحب نظر اين حوزه، بر اساس طيف ليكرت (طيف 7تايي) و در دو پرسشنامه مجزا، مورد ارزيابي قرار گرفت. با توجه به يافته هاي پژوهش جمعيت، مشاركت ساكنين، مهاجرت، رقابت پذري، خدمات گردشگري، حفاظت از بافت ميراث جهاني (كالبدي_عملكردي) و اشتغال بيشترين نقش را در وضعيت آتي بافت ميراث جهاني شهر يزد ايفا مي كنند. در تحليل وضعيت سناريوهاي بافت ميراث جهاني شهر يزد ، شرايط حاضر ميراث تاريخي شهر يزد با سناريوي ايده آل فاصله دارد و بيشتر به سوي سناريوي بحراني تمايل دارد و براي حفظ پايداري راه پر فراز و نشيبي پيش روي خود مي بيند. اگر صحنه برنامه ريزي را در قالب طيفي از شرايط بحراني تا مطلوبيت كامل فرض كنيم و شـرايط بحرانـي را دوري كامل از اهداف آرماني و مطلوبيت را نزديكي كامل با اهداف آرماني بدانيم، بايد گفت بافت تاريخي در حال حاضر مسير درستي را طي نمي كند و از شرايط خوبي برخوردار نيست.