بازخواني ويژگي هاي معماري و عملكردي مساجد نصيرالملك و مشيرالملك شيراز

معماري دوره قاجار به سبب ارتباطات با كشورهاي ديگر، دچار تغييراتي مي ‌شود. معماري مساجد شيراز نيز از قاعده مستثني نبوده است. مساجد مشيرالملك و نصيرالملك، از بناهاي دوره قاجار بوده كه به دليل قرارگيري در اين تحولات و تحت تأثير پيشينۀ معماري شيراز، داراي ويژگي‌‌هاي خاص تزئيني در كاشي‌كاري و تحولاتي در كالبد و فضاهاي معماري هستند كه بيشتر از نظر هنري مورد توجه پژوهشگران بوده‌اند. از اين‌رو، هدف اين مقاله ضمن بررسي روند تاريخي اين دو بنا، بازخواني ويژگي‌هاي به‌وجودآمده در عناصر تشكيل‌دهنده اين‌‌ مساجد و بررسي عملكرد نيايشي- آموزشي آنها است. به‌عبارت‌ديگر، مهم‌ترين پرسش هاي پژوهش اين است كه عملكردهاي مساجد مشيرالملك و نصيرالملك چه بوده و ويژگي ‌هاي معمارانه كمتر پرداخته‌شده اين دو بنا چه هستند؟ در فرآيند پژوهش كنوني و به ‌منظور دست‌يابي به سؤالات و اهداف تحقيق، از بررسي‌‌هاي ميداني و از راهبرد تركيبي شامل موردپژوهي و تفسيري- تاريخي براي معرفي، دسته‌بندي و يافتن ارتباط‌‌هاي تطبيقي استفاده ‌شده است. نتايج حاصل از اين پژوهش نشان مي‌‌دهند كه مساجد نصيرالملك و مشيرالملك، داراي تناسبات دقيقي در اجزاي معماري خود نظير؛ حياط، حوض و نما هستند. از سويي ديگر، اين دو بنا عملكردي نيايشي- آموزشي داشته و نسبت به بناهاي دوران گذشته در عناصر كالبدي خويش دچار تغيير و دگرگوني‌‌هايي شده‌‌اند. اين ويژگي ها به‌طور عمده در عناصري همچون؛ مهتابي، ايوان چليپايي، برج ساعت و نماهاي بنا به چشم مي‌‌خورند.