فقر مباني نظري در گرايش‌ هاي زبان و ادبيات فارسي

گرايش‏هاي مصوب رشته زبان و ادبيات فارسي در كنار برخي فايده‏ها، اشكالاتي بنيادين نيز دارند. مهم‌ترين اشكالشان فقر مباني نظري در تعريف اين گرايش‌هاست. همين فقدانِ بنيان‌هاي نظريِ مشخص و روشمند، موجب دخالت برخي مباني و پيش‌فرض‌هاي ناآگاهانه در هدف‌گذاري اين گرايش‌ها و تعريف برنامه‌هاي درسي آن‌ها شده است. در مقاله حاضر با مرور برخي از اين گرايش‏ها به بحث درباره اين مباني غيرروشمند و مشكلات و آسيب‌هاي آن‌ها پرداخته‏ايم. مهم‏ترين اين موارد عبارت‌اند از: فهم متعارف از ادبيات و مفاهيم وابسته، تغيير ماهيت برخي دروس و گرايش‌ها در اثر سلطه ادبيات عاميانه، تقليل‌گرايي در نگاه به متون و موضوعات به‏سبب تأكيد سطحي بر بومي‌سازي، و تكيه بر رويكرد تك‌رشته‌اي. اين موارد پيوندي نزديك با يكديگر دارند؛ يعني وجود يكي از آن‌ها (به‌ويژه تكيه بر فهم متعارف از ادبيات) در يك گرايش،‏ كم‌و‌بيش ديگر اشكالات را نيز در آن گرايش ايجاد كرده است. اين مباني غيرروشمند، بيش از همه بر ضعف نگاه پژوهشي در ادبيات دانشگاهي اثرگذارند و به فاصله گرفتن از نگاه انتقادي و مسئله‌محور در اين گرايش‌ها دامن زده‏اند. در اين مقاله بر برخي ديگر از معيارها همچون توجه به رويكرد ميان‌رشته‌اي براي گسترش روشمند و پژوهش‌محور رشته ادبيات نيز تأكيد شده است.