واسازي داستان اسكندر و فغستان براساس ديدگاه ديگربودگي جنسيتي

فارغ از پيام آشكار كه بر پوستۀ هر متني به نمايش درمي‏آيد، گاهي گفتمان ديگري در ضمير محتوا وجود دارد كه نيت سازندگان متن را در حمايت از پوسته به‌چالش مي‏كشد. در پرتو دگر‏خواني و واسازي آثار، هزارتوهاي تاريك، روشن  و مفاهيم تازه‏اي ارائه مي‏شوند. دو روايت فردوسي و ثعالبي از داستان «اسكندر و دختر پادشاه هند»، با  تفاوتي معنادار در پايان‏بندي، داستاني آشنا از پيوند زناشويي دختر زيباي مغلوب با پادشاه فاتح است، اما در بررسي گفتمان ثانويه، سازوكارهاي اِعمال قدرت بر بدن برجسته مي‏شوند. اين سازوكارها برخلاف تصور رايج، تنها تعذيب نيستند، بلكه علم‏النظر يا جمال‏شناسي نيز نوعي شبكۀ مراقبت تلقي مي‏شود كه با ورود زن از عرصۀ «ديگري» (خانۀ پدري) به حيطۀ «خود» (خانۀ همسر) پايان نمي‏يابد؛ بالعكس، زن آن هنگام كه از آزمون بدن‏مندي كه نهاد قدرت آن را تدارك ديده ‏است، سربلند بيرون مي‏آيد، با عدول از هنجارهاي جامعه‏پذيري، به‌مثابۀ تهديدي براي تماميت‏خواهي نظام حاكم به‌شمار مي‏رود و طرد مي‏شود. در اين مقاله به شيوۀ تحليلي ـ توصيفي و با نگاه جامعه‏شناسانه، عناصر موجود در داستان مذكور واسازي شده‏اند و با بهره‏‏گيري از آراي انديشمندان اين عرصه به‌ويژه ميشل فوكو به روابط متقابل سه عنصر «زيبايي»، «دانش»، و «قدرت» پرداخته شده ‏‏است.