بررسي تأثير تحريم هاي مالي و تجاري بر نرخ ارز در ايران (رهيافت فازي)

Investigating the Impact of Financial and Trade Sanctions on the Exchange Rate in Iran (Fuzzy Approach)

نرخ ارز از جمله متغيرهاي مهم اقتصادي است كه عوامل مختلفي بر روي آن اثرگذار اند. از آنجا كه نرخ ارز در هر كشور از شاخص هاي اساسي در تعيين درجه رقابت بين المللي و تبيين وضعيت داخلي اقتصاد آن كشور به شمار مي رود، با هدف بررسي نقش تحريم‌ هاي اقتصادي اعمال شده بر نرخ ارز در ايران، اين پژوهش صورت پذيرفته است. در ايران نرخ ارز به دلايل مختلف اقتصادي، مالي، سياسي، رواني و... طي سال هاي گذشته با نوسانات زيادي همراه بوده است. طبق مطالعات تجربي عوامل مرئي و نامرئي متعددي بر نرخ ارز در كشور مؤثر بوده اند؛ عواملي كه بعضاً همه ي آنها را نمي توان در يك مدل اقتصادي لحاظ كرد؛ بنابراين با روش هاي مرسوم نيز نمي‌ توان با قاطعيت و اطمينان، درباره ميزان مؤثر بودن برخي از اين عوامل بر نرخ ارز اظهار نظر نمود. بر پايه اين استدلال، جهت استفاده از يك روش مناسب و نوين، در اين پژوهش، به منظور بررسي چگونگي تأثير تحريمهاي اقتصادي مالي و تجاري وضع شده عليه ايران در كنار ساير متغيرهاي اثرگذار بر نرخ ارز در بازه زماني پس از انقلاب اسلامي (1399-1357) از رويكرد فازي استفاده شده است. نتايج نشان مي دهد كه تحريم هاي شديد اقتصادي با ضريب فازي بالا و قوي، تأثيري مثبت و قابل توجه بر نرخ ارز در ايران داشته است. همچنين نقدينگي، كسري بودجه، تراز پرداخت ها، تورم و انتظارات تطبيقي نرخ ارز، به ترتيب پس از تحريم هاي شديد، بيشترين اثر را بر افزايش نرخ ارز در اين سالها گذارده اند. ضرايب فازي به دست آمده براي متغيرهاي درآمدهاي نفتي، درجه باز بودن اقتصاد، رشد اقتصادي و نرخ بهره نرخ سود علي الحساب سپرده سرمايه گذاري داخلي، حاكي از اثر منفي اين متغيرها بر نرخ ارز در ايران در اين فاصله زماني است. هم در چكيده و هم در متن مقاله جهت تأمين نظر داور محترم اول جايگزيني "نرخ سود علي الحساب سپرده سرمايه گذاري" به جاي "نرخ بهره" صورت پذيرفت.

Exchange rate is one of the important economic variables that are affected by various factors. Since the exchange rate in any country is considered one of the basic indicators in determining the degree of international competition and explaining the internal situation of that country's economy, with the aim of investigating the role of economic sanctions imposed on the exchange rate in Iran, this research was carried out. According to empirical studies, several visible and invisible factors have affected the exchange rate in the country; Factors that sometimes can not all be considered in one economic model; therefore, even with conventional methods, it is not possible to comment with certainty on the extent to which some of these factors affect the exchange rate. Based on this argument, in order to use an appropriate method, in order to investigate the effect of financial and commercial sanctions imposed on Iran along with other variables affecting the exchange rate in the period after the Islamic Revolution (1978-2020) from a fuzzy approach is used. The results show that severe economic sanctions with a high and strong fuzzy coefficient have had a positive and significant effect on the exchange rate in Iran. Also, liquidity, budget deficit, balance of payments, inflation and adaptive exchange rate expectations, respectively, after the severe sanctions, have had the greatest impact on increasing the exchange rate in recent years. The fuzzy coefficients obtained for the variables of oil revenues, the degree of openness of the economy, economic growth and interest rate on account of domestic investment deposit, indicate the negative effect of these variables on the exchange rate in Iran in this period.