چكيده فارسي :
فخرالدين شادمان، به رغم تسلطي كه به دو سه زبان خارجي داشت و نيز ترجمۀ چند اثر به فارسي، جايي در صف مترجمان بنام و تراز اول ما نيافته است. همسرش فرنگيس شادمان (نمازي) زبانداني بود كه ترجمههاي موفقي از او باقي است.
فخرالدين شادمان از پيشتازان نظريهپردازي دربارۀ ترجمه به زبان فارسي است، و نيز نظريهپرداز دربارۀ رويارويي جامعۀ ما با تمدن و فرهنگ غرب و راه دست‌يافتن به همان جوهري كه به گمان او مايۀ اصلي توسعه و پيشرفت جامعههاي غربي بوده است. كتابي از او با نام تسخير تمدن فرنگي (تهران، 1326ش) پانزده سال پيش از انتشار غربزدگي جلال آل‌احمد (تهران، 1341ش) منتشر شد. ازاين‌گذشته، سيمين دانشور از دوستان نزديك فرنگيس شادمان بود. او و همسرش جلال آل‌احمد با شادمانها آمدورفت خانوادگي و گفتوگوهاي دوستانه داشتند و آل‌احمد در جريان جزئيات ديدگاههاي فخرالدين شادمان دربارۀ مواجهه با فرهنگ و تمدن غرب بود (برپايۀ اطلاعات و عكسهاي موجود در خانوادۀ شادمان كه از اين پس در اين نوشته با عنوان كلي «مدارك شادمان» از آن ياد مي‌شود).
