طبقه بندي مراكز بهداشتي-درماني شهري خرم آباد بر اساس وضعيت اقتصادي-اجتماعي خانوارهاي تحت پوشش با استفاده از تحليل عاملي و خوشه اي

مقدمه: در بسياري از پژوهش هاي علوم پزشكي، محققين از مراكز يا پايگاه هاي سلامت به عنوان چارچوب نمونه گيري طبقه اي استفاده مي كنند. از آنجا كه متغيرهاي اقتصادي-اجتماعي نقش عمده اي بر پيامدهاي حوزه سلامت دارند. ؛ لذا در اين مطالعه سعي شده تا مراكز يا پايگاه هاي سلامت شهر خرم آباد از نظر وضعيت اقتصادي-اجتماعي خانوارهاي تحت پوشش با استفاده از تحليل عاملي و خوشه اي طبقه بندي شوند. مواد و روش ها: در اين مطالعه مقطعي، جامعه آماري كليه حوزه هاي شهري خرم آباد بر اساس سرشماري نفوس و مسكن مركز آمار ايران بوده است. ابتدا نقشه هاي پراكنش حوزه هاي شهري با مراكز/پايگاه هاي سلامت تطبيق داده شد. سپس شاخص هاي اقتصادي-اجتماعي حوزه ها در 7 حيطه محاسبه و براي كاهش بُعد از تحليل عاملي اكتشافي استفاده شد. سرانجام توسط تحليل خوشه اي k-means و نرم افزار26  SPSS، مراكز/پايگاه هاي مشابه از نظر امتيازات عاملي، به خوشه هاي همگن اختصاص يافت و با استفاده از نرم افزار Arc GIS بر روي نقشه شهر قرار گرفت. يافته ها: سه عامل شناسايي شده در تحليل عاملي، 73.3 % واريانس شاخص هاي اقتصادي-اجتماعي خانوارها را تبيين مي كردند. بر اساس تحليل خوشه اي، 11 پايگاه سلامت در خوشه يك (سطح تحصيلات كمتر، منازل داراي امكانات رفاهي ضعيف تر و نرخ بي همسري و طلاق بالاتر)، 16 پايگاه در خوشه دو (نرخ اشتغال به تحصيل بيشتر، نرخ پايين تر ازدواج زنان، نرخ بيكاري كمتر و سكونت بيشتر در منازل آپارتماني) و 10 پايگاه در خوشه سه (فارغ التحصيلان دانشگاهي بيشتر، مشاغل پر درآمدتر و منازل داراي امكانات رفاهي بهتر) قرار گرفتند.بحث و نتيجه گيري: نتايج اين مطالعه مي تواند در تحقيقات سلامت به عنوان مبنائي براي انجام نمونه گيري طبقه اي در محدوده شهري خرم آباد استفاده گردد. درضمن توصيه مي شود مسوولان برنامه ريزي موثرتري را جهت محروميت زدايي از مناطق غيربرخوردار موجود در خوشه يك انجام دهند.