بررسي فرايندهاي فاصله‌گزيني مردم از مطبوعات و راهكارهاي كاهش آن: ارائه يك مدل پارادايمي

مطبوعات در سال‌هاي اخير و تحت تأثير عوامل مختلفي مانند مجازي‌شدن ساختارهاي فرهنگي، اجتماعي، سياسي و اقتصادي از يك طرف و محدوديت‌هاي موجود از طرف ديگر، با ريزش مخاطب مواجه بوده‌اند. نتيجه اين فرآيند فاصله‌گزيني مردم از مطبوعات بوده است. پژوهش حاضر دلايل، فرآيندها، راهبردها و پيامدهاي اين مسئله را بررسي كرده است. اين پژوهش با روش تحقيق نظريه زمينه‌اي (رويكرد سيستماتيك) انجام شده است. مشاركت‌كنندگان پژوهش، متخصصان ارتباطات و رسانه‌هاي ارتباطي و افرادي بودند كه حداقل 7 سال سابقه فعاليت در زمينۀ مطبوعات داشتند. بر اين اساس و با روش نمونه‌گيري هدفمند 29 نفر انتخاب شده و با روش مصاحبه نيمه‌ساختاريافته با آن‌ها مصاحبه انجام گرفت. داده‌هاي به دست آمده با استفاده از روش كدگذاري سه‌مرحله‌اي نظريه زمينه‌اي (كدگذاري باز، كدگذاري محوري و كدگذاري انتخابي) تحليل شدند. يافته‌هاي پژوهش نشان داد كه شرايط علي تأثيرگذار بر فاصله‌گزيني مطبوعات را مي‌توان در سه بخش تقسيم‌بندي نمود: عوامل فرهنگي-اجتماعي (سنت شفاهي ايراني، ديجيتاليزه‌شدن فرهنگ، مينيماليستي‌شدن زندگي و بي‌اعتمادي نهادي)، عوامل سياسي (محدوديت‌هاي سياسي و سياست‌زدگي رفتاري) و عوامل اقتصادي (فقر اقتصادي، تورم و گراني). شرايط زمينه‌اي تأثيرگذار بر فاصله‌گزيني مردم از مطبوعات عبارت‌اند از: اقتصاد سياسي و مجازي‌سازي. همچنين شرايط مداخله‌گر تأثيرگذار بر فاصله‌گزيني مردم از مطبوعات شامل دو مورد بود: ضعف محتوايي و ضعف ساختاري. راهبردها و استراتژي‌هاي مواجه با فاصله‌گزيني مردم از مطبوعات عبارت‌اند از: نوسازي محتوايي، نوسازي ارتباطي و نوسازي ساختاري. در صورت تحقق اين راهبردها، مهم‌ترين پيامد براي مطبوعات، كاهش فاصله‌گزيني مردم از مطبوعات و نزولي شدن روند كاهش مخاطبان مطبوعات است.