بررسي عوامل مؤثر بر رفتارهاي غيراخلاقي سازمانيار حسابداران: تئوري مبادله اجتماعي و تئوري شناخت اجتماعي

بيشتر سازمان‌ها شاهد وقوع رفتارهاي غيراخلاقي هستند؛ اما در بيشتر مواقع شكل خاصي از رفتارهاي غيراخلاقي ناديده گرفته شده است. اين نوع از رفتارهاي غيراخلاقي كه با هدف كمك و نفع رساندن به سازمان و اعضاي آن صورت مي‌گيرند، به‌عنوان رفتارهاي غيراخلاقي سازمان‌يار شناخته مي‌شوند. هدف پژوهش حاضر بررسي عوامل مؤثر بر انجام رفتارهاي غيراخلاقي سازمان‌يار توسط حسابداران است. در اين پژوهش از تئوري مبادله اجتماعي به‌منظور تبيين جنبه سازمان‌يار اين نوع رفتارها و از تئوري شناخت اجتماعي براي تبيين جنبه غيراخلاقي آنها استفاده شده است. جامعه آماري اين پژوهش را مديران مالي و حسابداران شركت‌هاي توليدي پذيرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران تشكيل مي‌دهند. داده‌هاي مورد نياز ازطريق پرسشنامه استاندارد از 181 نفر از مديران مالي و حسابداران در سال 1402 جمع‌آوري شده‌اند. در اين پژوهش از مدل‌سازي معادلات ساختاري به روش كمترين مربعات جزئي براي تجزيه و تحليل داده‌‌ها استفاده شده است. نتايج حاصل از آزمون فرضيه‌ها نشان مي‌دهند سازه‌ عدالت سازماني ادراك‌شده تأثير مثبت و معناداري بر سازه‌هاي تبادل اجتماعي مثبت و هويت سازماني دارد. افزون بر اين، سازه‌هاي تبادل اجتماعي مثبت و هويت سازماني تأثير مثبت و معناداري بر رفتارهاي غيراخلاقي سازمان‌يار دارند؛ اگرچه در اين پژوهش شواهدي از اثر تعديلي سازه‌هاي اعتقاد به عمل متقابل مثبت و هويت اخلاقي در رابطه بين سازه‌هاي تبادل اجتماعي مثبت و هويت سازماني با رفتارهاي غيراخلاقي سازمان‌يار يافت نشد. نتايج اين پژوهش بيان مي‌كنند استفاده هم‌زمان از تئوري‌‌هاي مبادله اجتماعي و شناخت اجتماعي، چارچوب مناسبي براي تبيين رفتارهاي غيراخلاقي سازمان‌يار حسابداران فراهم مي‌آورد.