اثرات زيست‌محيطي آفت‌كش‌هاي مصرفي مزارع گندم (Triticum aestivum L.) شهرستان بندر تركمن، استان گلستان

اين مطالعه جهت بررسي اثرات زيست‌محيطي آفت كش هاي مصرفي در مزارع گندم (Triticum aestivum L.) شهرستان بندرتركمن در سال زراعي 1399- 1398 انجام شد. اطلاعات مربوط به نام، ميزان مصرف و دفعات كاربرد آفت كش هاي مصرفي از مزارع به‌صورت پرسشنامه و مصاحبه حضوري با كشاورزان از 59 مزرعه گندم جمع آوري گرديد. شاخص اثر زيست‌محيطي (EIQ) اين آفت كش ها از نسخه 2021 سايت مديريت تلفيقي آفات (IPM) استخراج شد. اثر زيست‌محيطي آفت كش هاي مصرفي در هر مزرعه گندم از مجموع حاصلضرب EIQ آفت كش ها در ميزان مصرف و دوز مصرفي سموم در واحد هكتار به‌دست آمد. نتايج نشان داد كه نمره نهايي EIQ براي تمامي سموم، بيش ترين تأثير را از بخش بوم شناختي مي پذيرد. به‌طوري‌كه به‌ترتيب حشره كش ايميداكلوپرايد (92.88)، قارچ كش كاربندازيم (86.00)، حشره كش استامي پرايد (71.95)، قارچ كش سيپروكونازول (67.00) و حشره كش دلتامترين (65.15) بيشترين مقدار سميت براي بخش بوم شناختي داشتند. براساس نتايج، قارچ كش كاربندازيم به عنوان خطرناك ترين و حشره كش هاي استامي پرايد و ايميداكلوپرايد كم خطرترين سموم براي بخش كارگر مزرعه معرفي شد. محاسبه اثر زيست‌محيطي آفت كش ها در واحد هكتار، تنوع عددي بالايي در بين مزارع نشان داد، به طوري‌كه مزارعي با كم ترين ميزان اين شاخص (شماره هاي 25، 55 و 42) اثر زيست‌محيطي به‌ترتيب 6.31، 7.01 و 7.02 را نشان دادند. در اين مزارع، تنها قارچ كش بذرمال كاربوكسين به‌مقدار 0.45 و 0.50 كيلوگرم در هكتار مصرف شده و هيچ آفت كش ديگري در مزرعه استفاده نشده است. در مزارع پرخطر (شماره هاي 40، 10، 30، 9 و 35) با EIQ-FUR برابر با 41.49، 33.20، 31.20، 30.85 و 30.67 به ترتيب بيش ترين تأثير زيست محيطي در واحد هكتار مشاهده شد. در ادامه، نقشه پراكنش اين شاخص در مزارع مورد مطالعه ترسيم شد. نتايج نشان داد كه از لحاظ كاربرد آفت كش ها در مزارع تنوع زيادي وجود دارد. بنابراين، براساس آن مي توان نقاط هدف براي كاهش مصرف سموم و مناطق با اثرات زيست‌محيطي بالا را براي كشاورزان مشخص نمود.