طراحي و اعتبارسنجي الگوي برنامه درسي آموزش باليني مبتني بر پاسخ‌گويي اجتماعي براي دوره پزشكي عمومي: يك مطالعه تركيبي

مقدمه: در پاسخ گويي اجتماعي برنامه درسي، تمامي فعاليت هاي آموزش پزشكي به سمت تربيت پزشكاني است كه قادر به مرتفع كردن نيازهاي سلامت جامعه باشند. در نظام آموزش پزشكي ايران در زمينه پاسخ گويي به نيازهاي جامعه ضعف وجود دارد و ارتباط دانشجويان با جامعه به تدريج ضعيف تر شده است. هدف از اين مطالعه طراحي و اعتبارسنجي الگوي مناسب برنامه درسي آموزش باليني مبتني بر پاسخ گويي اجتماعي براي دانشجويان دوره پزشكي عمومي بود.روش ها: پژوهش حاضر به روش تركيبي (كيفي و كمي) از نوع اكتشافي متوالي در دانشگاه علوم پزشكي تبريز انجام پذيرفت. در بخش كيفي از روش تحليل محتواي كيفي با رويكرد استقرايي براي طراحي الگو و در بخش كمي از روش توصيفي- پيمايشي براي اعتبارسنجي الگوي پيشنهادي استفاده شد. براي جمع آوري داده ها در بخش كيفي از شيوه مطالعه اسناد بالادستي، متون علمي و مصاحبه نيمه ساختاريافته با متخصصان و صاحب نظران، و در بخش كمي از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. براي طراحي الگو، 14 استاد و 5 پزشك عمومي به روش نمونه گيري هدفمند و متوالي انتخاب و ديدگاه هاي آنان تا رسيدن به مرحله اشباع اطلاعاتي مورد استفاده قرار گرفت. اعتبارسنجي الگوي طراحي شده، با نظرخواهي از 15 نفر از صاحب نظران به روش هدفمند و ملاك محور و برآورد نسبت روايي محتوا (CVR) با استفاده از فرمول لاوشه انجام شد.يافته ها: در بخش كيفي، نتايج منجر به شناسايي ويژگي هاي الگوي مطلوب برنامه درسـي آموزش باليني دوره پزشكي عمومي براساس رويكرد پاسخ گويي اجتماعي در عناصر چهارگانه الگوي تايلر شد. براساس يافته هاي اين بخش از پژوهش، كدهاي استخراج شده در 114 زيرطبقه و 13 طبقه اصلي شامل اهداف: دانش، نگرش، و مهارت؛ محتوا: علوم و مهارت هاي باليني، علوم سلامت، علوم رفتاري، اجتماعي و اخلاق حرفه اي، مهارت هاي ارتباطي و رهبري، و سازمان دهي محتوا؛ روش هاي ياددهي- يادگيري: راهبردهاي آموزشي، و روش هاي يادددهي- يادگيري؛ روش هاي ارزشيابي: ارزيابي در محيط واقعي، ارزيابي در محيط شبيه سازي شده، و ارزيابي كتبي قرار گرفتند. در بخش كمي، مولفه ها و عناصر الگوي طراحي شده با بررسي ميزان توافق صاحب نظران، اعتبارسنجي و با نسبت روايي محتوايي 0/81= CVR مورد تاييد قرار گرفت.نتيجه گيري: در الگوي پيشنهادي، شايستگي هاي باليني مورد نياز پزشكان عمومي محور اصلي طراحي، تبيين و توصيف عناصر برنامه درسي آموزش باليني دوره پزشكي عمومي بر اساس رويكرد پاسخ گويي اجتماعي بود. همچنين اين الگو به نحوي طراحي شده كه بتواند پاسخ گوي نيازهاي جامعه و دانشجويان پزشكي باشد. بنابراين، به مسئولين و برنامه ريزان درسي دانشكده هاي پزشكي پيشنهاد مي گردد، در راستاي توانمندسازي دانشجويان پزشكي براي پاسخ گويي به نيازهاي جامعه، از الگوي پيشنهادي در طراحي برنامه درسي دوره پزشكي عمومي استفاده نمايند.