تأملي در دو سفر خودشناسي؛ «دوردست‌هاي مبهم» از محسن نكومنش فرد و «الحب في المنفي» از بهاء طاهر

سوژۀ مهاجر در تجربۀ مهاجرت با پشت سر گذاشتن سردرگمي و گسست از فرهنگ خود و عدم تعلق به كشور ميزبان، در صدد رسيدن به هويت حقيقي خود، فراز و فرودهاي گوناگوني را پشت سر مي‌گذارد. با توجه به لغزندگي هويت و الگوهاي نظري موجود در خصوص مقولۀ مهاجرت در آراي هومي‌ بهابها، پژوهش حاضر با رويكرد تطبيقي و با تكيه بر روش توصيفي_تحليلي، درونمايه‌هاي مربوط به هويت مهاجر را در آثار «دوردست‌هاي مبهم» و «الحب في المنفي»، در مراحلي چون مواجهه با ديگري، پذيرش و امتناع، آگاهي گسترده، بازگشت به خود و در نهايت گسست و فرجام بررسي مي‌كند. در اين آثار، شخصيت‌هاي شرقي در تعارض و تقابل با فرهنگ غرب و متناسب با تحولات دروني، درهم‌آميزي با جريان دردناك جهاني و حفظ موضع ايدئولوژيك، به شناخت و درك شبكه‌اي از روابط جهاني دست يافته و بستري مبتني بر واقعيت تاريخي، سياسي و انساني براي بيداري قلمروي از ياد رفتۀ روان قهرمان در مرزهاي ادغام‌شدۀ «خود» و معنا بخشيدن به آن فراهم مي‌كنند. نتايج حاصل از اين پژوهش نشان مي‌دهد مهاجرت با گسست از فرهنگ خودي، رويارويي با فضاي سرزمين ميزبان و درك مكان و زمان در روند تعامل و تقابل با فضاي گفتماني «ديگري» به‌مثابۀ يك فضاي روايتي مولّد_«فضاي سوم»_ در آثار، به بيان تفاوت‌ها و تباين‌ها در جهان مي پردازد؛ فرآيندي كه با توجه به عوامل روان‌شناختي و جامعه‌شناختيِ ديگربودگي و تحليل عميق مفاهيم بيگانه و بيگانگي اهميت تازه‌اي به مفهوم هويت مي‌بخشد.