ارزيابي و معرفي مدل ‏‌هاي حكمروايي اثربخش براي مناطق كلان‏‌ شهري ايران

به رسميت شناختن مناطق كلان ‏‌شهري و نيز پرسش از نهادها و ساختارهاي متناسب و اثربخش براي مديريت و حكمروايي اين گونه مناطق نزديك يك قرن دغدغه فكري جدي انديشمندان اين حوزه بوده است. مطالعات نشان مي‏‌دهد در مواقعي كه مدل‏‌هايي براي تجديد‏سازمان حكومتي اين مناطق در ايران پيشنهاد شده‌‏است، بافتار فضايي و سياسي خاص مناطق كلان‏‌شهري كشور كمتر مورد ملاحظه قرار گرفته‏‌اند. ازاين رو، هدف اصلي اين مقاله يافتن آن دسته از مدل‏‌هاي منطقه‌‏گرايي كلان‏شهري است كه با تعريف جغرافيايي از مجموعه‏‌هاي شهري كلان‏‌شهري و نيز ويژگي‏‌هاي ساختار سياسي و مديريت محلي و منطقه‌‏اي كشور تناسب نسبي دارند. اين مقاله بعد از بحث موجز درباره دلايل پرداختن به منطقه‏‌گرايي كلان‏‌شهري، ابتدا به طرح گونه‏‌شناسي‌‏هاي مختلف درباره منطقه‏‌گرايي كلان‏‌شهري پرداخته و با بررسي تفصيلي چند گونه‏‌شناسي مهم و شناخته شده به فهرست نمودن مدل‏‌ها و اشكال اصلي منطقه‏‌گرايي كلان‏‌شهري مي‏‌پردازد. در ادامه تناسب و اثربخشي هر يك از مدل‏‌هاي منطقه‏‌گرايي كلان‏‌شهري بر حسب دو تعريف عمده از «شهر»، يكي در معناي ناحيه ساخته‌‏شده شهري يا كلان‏‌شهري و ديگري در معناي منطقه عملكردي شهري يا كلان‏‌شهري مورد بررسي قرار مي‏‌گيرند. يافته‏‌هاي تحقيق نشان مي‌‏دهد برخي از مدل‏‌هاي منطقه‏‌گرايي از پيش در كشور مورد استفاده بوده‌‏اند. با اين حال از ميان تمام مدل‏‌هاي مورد بررسي تنها سه مدل تاسيس سازمان‏‌هاي خدماتي منطقه‏‌اي چندمنظوره، شوراي منطقه‌‏اي و حكومت منطقه‌‏اي براي اداره يكپارچه مناطق مجموعه‏‌هاي شهري كلان‏‌شهري تناسب و اثربخشي خواهند داشت.